Tarihsel olarak ülkelerin kalkınma süreçleri incelendiğinde, yalnızca kaynak bolluğunun ya da coğrafi avantajların değil, teknolojik ilerleme ve verimlilik artışlarının belirleyici rol oynadığını artık çok net biliyoruz.
Özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren birçok ülkenin ekonomik büyüme hikayesi, verimlilik odaklı yapısal dönüşümlerin bir sonucudur. Kısaca özetlemek gerekirse kalıcı ve sürdürülebilir bir büyüme, ancak verimlilik artışları temel alınarak sağlanabilir.
Verimlilik, en yalın haliyle, daha az kaynakla daha fazla çıktı üretebilme yeteneğidir. Bu sadece üretim bandındaki makinelerin hızlanması değil; işgücünün daha eğitimli hale gelmesi, iş süreçlerinin optimize edilmesi ve özellikle de teknolojinin üretime entegre edilmesiyle ilgilidir.
Örneğin Güney Kore’nin son 40 yıldaki ekonomik sıçrayışı, sadece ihracat odaklı stratejilere değil, aynı zamanda yüksek teknolojiye yatırım yapmasına ve işgücü verimliliğini sistematik biçimde artırmasına dayanmaktadır. Samsung ve LG gibi şirketler, yalnızca ürün üretmediler; aynı zamanda teknoloji geliştirme kapasitesi kazandılar. Bu da onlara katma değeri yüksek ürünler ve küresel rekabet üstünlüğü sağladı.
Büyümenin motoru
Katma değer, bir ürün ya da hizmetin üretim sürecinde kazandığı ekonomik değerdir. Düşük katma değerli üretim örneğin, tekstil veya basit montaj işlerinde görülürken; yüksek katma değerli sektörler arasında yazılım, biyoteknoloji, savunma sanayi veya ileri mühendislik uygulamaları yer alır.
Bu fark yalnızca firmaların kâr marjlarında değil, ülke ekonomisinin genel refah düzeyinde de büyük etkiler yaratır. Örneğin Almanya, mühendislik temelli sanayisi sayesinde hem yüksek ihracat hacmine ulaşmış hem de çalışan başına daha yüksek gelir yaratmayı başarmıştır.
Buna karşın düşük verimliliğe sahip sektörlerde ücretler genellikle düşük kalır. Çünkü bu sektörler yoğun rekabetle karşı karşıyadır ve fiyat üzerinden rekabet ederler. Bu da firmaların maliyet baskısıyla ücretleri düşük tutmasını zorunlu kılar. Sonuç: Ekonomik büyüme sağlansa bile toplumsal refah artmaz.
Politika seçimlerinin rolü
Bir ülkenin ekonomik politikaları, hangi sektörlerin gelişeceğini büyük ölçüde belirler. Eğer teşvik ve koruma politikaları düşük katma değerli alanlara yönelirse, bu durum hem verimlilik artışını sınırlar hem de küresel rekabet gücünü zayıflatır.
Örneğin, uzun yıllar emek yoğun düşük teknolojiye dayalı sanayi üretimini destekleyen Türkiye, dünya piyasasında Çin, Vietnam gibi daha verimli üreticilerle rekabet edemez hale gelmiştir. Oysa aynı dönemde, İrlanda gibi ülkeler yüksek teknoloji şirketlerine yatırım teşviki sunarak, kısa sürede Avrupa’nın “dijital vadisi” haline gelmiştir.
Bu nedenle, kamu politikalarının odak noktası verimlilik olmalıdır. Vergi avantajları, AR-GE destekleri, üniversite-sanayi iş birlikleri gibi araçlarla yüksek teknoloji sektörlerinin önü açılmalı; emek-yoğun, düşük katma değerli üretimden teknoloji yoğun, sermaye-yoğun alanlara geçiş teşvik edilmelidir.
Teknolojik gelişmenin gücü
Yapılan birçok ampirik araştırma, verimlilik artışlarının özellikle teknoloji yoğun sektörlerde daha hızlı ve kalıcı olduğunu ortaya koymuştur. Bunun en güçlü örneklerinden biri, bilgi teknolojileri sektörüdür.
Amerika Birleşik Devletleri’nde 1990’lardan sonra yaşanan verimlilik patlaması, bilgisayarların, yazılımın ve internetin üretim süreçlerine entegrasyonu sayesinde mümkün olmuştur. Bu dönüşüm, yalnızca teknoloji firmalarını değil; tarımdan hizmet sektörüne kadar pek çok alanı doğrudan etkilemiştir.
Benzer şekilde, Japonya’nın otomotiv ve elektronik sektörlerinde gösterdiği başarı, üretim teknolojilerinin sürekli geliştirilmesine ve Toplam Faktör Verimliliği (TFV) artışına bağlıdır. Bu yaklaşım, daha az işgücüyle daha kaliteli ve rekabetçi ürünler üretmeyi mümkün kılmıştır.
Geleceğe yönelik stratejik yaklaşım
Geleceğin ekonomilerinde başarılı olmanın yolu açık: verimliliği merkeze alan bir büyüme modeli. Bu model, yalnızca ekonomik büyüklük hedeflemekle kalmaz, aynı zamanda toplumun refah seviyesini de artırır. Bunun için atılması gereken adımlar şunlardır:
1-Sektörel dönüşüm planları: Düşük verimlilikten yüksek verimliliğe geçiş için uzun vadeli yol haritaları hazırlanmalı.
2-Ar-Ge yatırımları: Kamusal ve özel sektör Ar-Ge harcamaları artırılmalı.
3-Eğitim ve beceri dönüşümü: Yeni nesil iş gücünün yüksek katma değerli sektörlerde çalışabilecek becerilere sahip olması sağlanmalı.
4-Teknoloji transferi ve yerli üretim: İthal teknolojiye bağımlılığı azaltacak yerli inovasyon ekosistemleri kurulmalı.
Sonuç
Verimlilik artışı, yalnızca ekonomik büyümeyi değil, aynı zamanda toplumsal refahı, küresel rekabeti ve kalkınmanın sürdürülebilirliğini doğrudan etkileyen temel bir faktördür. Tarihsel örnekler, bu ilkenin göz ardı edilmesinin bedelinin ağır olduğunu; buna karşılık, verimlilik odaklı stratejilerin ülkeleri kısa sürede dünya sahnesinde güçlü oyuncular haline getirdiğini göstermektedir.
Dolayısıyla, hem firmalar hem de politika yapıcılar için sorulması gereken soru şudur:
Yarın için mi büyüyoruz, yoksa on yıl sonrası için mi?
***
Medya Günlüğü sosyal medya hesapları:
