Ukrayna savaşının başlamasından bu yana gerek Rus yetkililerin açıklamalarında, gerekse medyadaki haberlerde iki terim dikkat çekiyor: “Özel askeri operasyon” ve “Kolektif Batı.”
Batılı yetkililer ve medya Rusya’nın Ukrayna’ya müdahalesi için “işgal” diyor. Rus yetkililer ise işgal bir yana “savaş” kelimesini bile kullanmaktan özenle kaçınıyor ve bunun yerine “özel askeri operasyon” demeyi tercih ediyor. Bu resmi tutum nedeniyle medya da aynı terimi kullanıyor; zaten “savaş” demek yasak.
“Özel askeri operasyon” ifadesi Türkçede nispeten anlaşılır ama “Kolektif Batı” kafa karıştırıyor. Zaman zaman medyada da kullanılan bu terim Türk okuruna yabancı geliyor.
“Kolektif Batı” ifadesiyle ABD, NATO ve Avrupa Birliği üyeleriyle müttefikleri kastediliyor. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, 22 Mart’taki açıklamasında “Kolektif Batı”nın açılımını “ABD ve uyduları” olarak yapmıştı.
Aslında bunun kestirmeden “Rusya’nın düşmanları” anlamında kullanıldığını söylemek mümkün.
Bu ifadeyle aynı zamanda dünya nüfusunun yüzde 15’ine denk düşen ancak zenginliği elinde tutan Batılı ülkeler kastediliyor.
“Kolektif Batı” söyleminin savunucuları Rusya’nın tarih boyunca Batılı ülkelerin saldırısına uğradığını, Ukrayna’ya müdahalenin ise tarih boyunca Rusya’ya ait olan toprakların özgürleştirilmesi amacını taşıdığını ileri sürüyor.
Geçmiş örnekler
Rusya’nın askeri müdahaleleri için değişik terimler kullanması yeni değil.
1994 yılında başlayan 1. Rus-Çeçen Savaşı için üç ilginç terim kullanıldı.
Savaş için Rus yetkililerin kullandığı resmi söylem, “Çeçenistan’da Anayasal Düzeni Sağlama Operasyonu”, “Çeçen Cumhuriyeti’nde ve Rusya Federasyonu’na Bitişik Bölgelerinde Silahlı Çatışma” ya da kısaca “Birinci Çeçen Kampanyası (seferi)” olmuştu.
1999 yılında başlayan 2. Rus-Çeçen Savaşı için kullanılan resmi söylemler ise, “Kuzey Kafkas Bölgesi Topraklarındaki Anti Terör Operasyonu” ya da kısaca “İkinci Çeçen Kampanyası”ydı.
Rusya’nın kendi topraklarındaki askeri harekat için “savaş” kelimesini kullanmaması bir yerde anlaşılabilir.
Ama 2008 yılındaki Rus-Gürcü Savaşı için bulunan terim gerçekten bir hayli değişik ve ilginçti: “Gürcistan’ı Barışa Zorlama Operasyonu.”
2015 yılında başlayan Suriye operasyonu için de Moskova resmen şu adı kullandı: “Suriye Arap Cumhuriyeti Topraklarında Özel Görevler.”
Kırım’ın 2014 yılında ilhak edilmesini resmi söylemde karşılığı, “Kırım’ın Rusya Federasyonu’na Katılması” olmuştu.
Sovyet yönetimi ise, 1979 yılındaki Afganistan’ı işgal eden güçleri için, “Sınırlı Sovyet Birliği” ifadesini kullanıyordu.
