Fuad Safarov, Moskova
Sovyet Devrimi’nin lideri Vladimir İlyiç, ABD başta değişik ülkelere ait gizli, hassas ve sansasyonel bilgileri kamuoyuna açıklayan WikiLeaks’in belki de fikir babasıydı…
WikiLeaks sitesinin günümüzde internette yayınladığı sansasyonel ifşaları Lenin o dönemde basın yoluyla yaparak Çarlık Rusyası ve Geçici Hükümet’e ait kritik belgeleri basın kanalıyla dünyaya duyurdu. Bolşevik liderin açıkladığı belgeler arasında İngiltere-Rusya-Fransa üçlüsünün Osmanlı İmparatorluğu topraklarını paylaşmasını öngören gizli anlaşmalar da bulunuyordu.
Sovyet diplomat ve akademisyen Vladimir Potyemkin tarafından yazılan ve devlete ait OGIZ yayınevince 1945’te yayınlanan “Diplomasi Tarihi” kitabında Lenin’in eski iktidarları “rezil” edebilmek için uyguladığı ilginç taktikler anlatılıyor. Yazar Potyemkin, “Lenin’in yayınladığı eski iktidardan kalma gizli belge ve yazışmalar tüm dünyayı sarstı” tanımlamasında bulunuyor.
Sovyet yazara göre 1917 Ekim Devrimi’nden hemen sonra Çarlık Rusyası ve Geçici Hükümeti’ne ait gizli belge, yazışma ve sözleşmelerin yayınlanması için Rusya Dışişleri Komiserliği’ne (Dışişleri Bakanlığı) bağlı bir komisyon oluşturuldu. Dışişleri Komiseri Lev Troçki’nin konuyla ilgili olarak görevlendirdiği Markin, yanına bir grup Bolşevik askeri alarak eski dönemin Dışişleri Bakanlığı arşivlerini taramaya başladı. İlk günlerde eski Çarlık diplomatlarının yeni yönetimin arşivle ilgili çalışmasına direniş göstermesi üzerine Troçki Markin’e özel koruma verdi ve zırhlı bir odada çalışmasını sağladı. Gece gündüz çalışan Markin, arşivlerden elde ettiği gizli belge ve yazışmaları Troçki’ye aktardı. Troçki-Lenin buluşmasının ardından Sovyet yönetimi binlerce gizli belgeyi Kasım-Aralık 1917’te Pravda, İzvestiya ve Raboçiy Soldat gazetelerinde yayınladı, sonradan bu yayınlar yedi kitapta toplandı.
Lenin’in girişimleriyle devrimci basında yayınlanan gizli belgeler arasında Osmanlı topraklarını paylaşılmasını öngören Sykes-Pico anlaşması da bulunuyordu. 16 Mayıs 1916 tarihinde Britanya İmparatorluğu ve Fransa arasında yapılan, daha sonra Rusya’nın da katıldığı bu anlaşma Osmanlı’nın Orta Doğu’daki topraklarının paylaşılmasını öngörüyordu. Gizli anlaşmanın tamamı Pravda gazetesinin 23 Kasım 1917 tarihli nüshasında yayımlandı. Gizli belge ardından İngiliz Manchester Guardian gazetesinde de yayınlayınca daha geniş bir kesime ulaştı ve özellikle Arap dünyası şoke oldu. Çünkü İngilizler “bağımsız Arap devleti” kurulması sözü vermiş, Araplar da bunun karşılığında İngiltere’nin yanında yer alarak Türklere karşı isyan etmişti.
Lenin’in yayınlattığı belgeler arasında Çarlık Rusyası’nın Japonya ile 3 Temmuz 1916 tarihinde imzaladığı gizli sözleşme de var. Sözleşmeye göre, her iki devlet Çin’de nüfuzunu artırmak isteyen üçüncü ülkelere karşı ortak mücadele edecekti. Lenin ayrıca, Rusya’nın İtalya ve Almanya ile imzaladığı sözleşmeyle ABD, İngiltere ve Fransa büyükelçilerinin faaliyetlerini anlatan gizli belgeleri de yayınlattı.
Çarlık dönemi diplomatları ve bürokratlar Lenin’in WikiLeaks tarzı çalışmalarını sabotaj etmeye çalışırken, Bolşeviklere muhalif olan kesimler de tıpkı günümüzdeki politikacılar gibi, “Bunlarda yeni bir şey yok” diyerek açıklanan belgeleri önemsiz göstermeye gayret etti. Belgelerin gün ışığına çıkmasını sağlayan çalışmayı yürüten Markin, 1918 yılı ortalarında pusuya düşürülerek öldürüldü.
2006 yılında Avustralyalı internet aktivisti Julian Assange tarafından kurulan WikiLekas, kimi zaman New York Times, Guardian ve Der Spiegel gibi ünlü ve prestijli yayınların da yardımıyla ABD başta pek çok ülkeye ait milyonlarca belgeyi sızdırdı. Yayınlanan belgeler, ABD’nin ülke dışındaki operasyonlarından Orta Doğu’da yaşanan hukuksuzluklara, çevre felaketlerinin gerçek sorumlularından dev şirketlerin iç yazışmalarına pek çok farklı konudaydı.
