Sovyetler Birliği’nden İngiltere’ye kaçan en ünlü casuslardan biri olan Oleg Gordiyevski 86 yaşında İngiltere’deki evinde hayatını kaybetti.
BBC News’un aktardığına göre, ölüm nedeni açıklanmadı ancak şüpheli bir durum bulunmadığı belirtildi. Gordiyevski, “Soğuk Savaş” döneminde hem Sovyet istihbarat teşkilatı KGB’ye hem de Britanya’nın MI6 ve MI5 servislerine çalışan bir çifte ajandı. KGB adına İngiltere ve İskandinav ülkelerinde görev yaparken, aynı amanda İngiliz istihbaratının en gözde ajanlarından biri olduğu ortaya çıkmış ve SSCBden öze bir operayosnla kaçırılmıştı. Gordiyevski, Kraliçe Elizabeth’den madalya alan nadir yabancılardan biriydi.
1938 yılında bir NKVD (KGB’nin öncüsü) görevlisinin oğlu olarak dünyaya gelen Gordiyevski, 1962’de Moskova Devlet Uluslararası İlişkiler Enstitüsü’nden (MGIMO) mezun oldu ve doğrudan KGB’nin Dış İstihbarat Birimi’nde çalışmaya başladı. 1985 yılında CIA ajanı olup daha sonra Sovyetler için çalışan Aldrich Ames’in ifşaatıyla ihanet ettiği anlaşılınca Moskova’ya geri çağrıldı. Ancak tutuklanmadan kısa süre önce İngiliz diplomatların yardımıyla Finlandiya sınırı üzerinden Sovyetler Birliği’nden kaçmayı başardı ve İngiltere’ye sığındı.
Sovyetler Birliği, Gordiyevski hakkında vatan hainliği suçlamasıyla dava açarak 1985’te gıyabında idam cezası verdi ve mal varlığına el koydu. Bu karar, Sovyetler dağıldıktan sonra da iptal edilmedi. İngiltere’de siyasi sığınma hakkı verilen Gordiyevski, 2007 yılında Kraliçe II. Elizabeth tarafından Aziz Michael ve Aziz George Nişanı’na layık görüldü. Hayatını ve casusluk yıllarını anlattığı “Sonraki Durak: İnfaz” adlı anı kitabı Rusya’da da yayımlandı. Gordiyevski, Batı’da “Soğuk Savaş” döneminin en önemli istihbarat kaynaklarından biri olarak kabul ediliyor.
Oleg Gordiyevski’nin casusluk kariyeri “Soğuk Savaş” döneminin en dikkat çekici ve dramatik öykülerinden biri sayılıyor. 1974 yılında KGB ajanı olarak Londra’da görev yaparken İngiliz istihbarat servisi MI6 tarafından devşirilen Gordiyevski, yıllar boyunca Sovyet dış politikasının iç yüzüne dair kritik bilgileri Britanya’ya aktardı. Onun sağladığı istihbarat, özellikle 1983’te NATO’nun “Able Archer” tatbikatı sırasında Sovyetler’in gerçek bir nükleer saldırı beklediği ve yanlış alarm seviyesine geçtiği yönündeki bilgileri içeriyordu. Bu veri, olası bir nükleer çatışmanın önüne geçilmesinde önemli rol oynadı.
En çarpıcı anlarından biri, 1985 yılında Moskova’ya çağrıldığında yaşandı. KGB içinde durumunun açığa çıktığını sezmişti. İngilizler, önceden hazırlanmış bir kaçış planı devreye soktu. Finlandiya sınırına yakın bir noktada, İngiliz diplomatların kullandığı bir arabada özel bölmeye saklanarak ülkeyi terk etti. Bu operasyon, “Soğuk Savaş” döneminde Batı istihbaratının gerçekleştirdiği en cüretkâr kaçırma eylemlerinden biri olarak tarihe geçti.
Gordiyevski’nin sağladığı bilgiler sayesinde birçok Batılı diplomatın ve ajan provokatörün Sovyetler tarafından hedef alındığı operasyonlar ifşa oldu. MI6 yetkilileri onun katkılarını “İngiltere’nin modern tarihinde sahip olduğu en değerli Sovyet kaynağı” olarak tanımlamıştı. İlginç bir detay da, Gordiyevski’nin çifte hayat sürdüğü yıllarda ailesinin uzun süre onun ne yaptığından habersiz olmasıydı; kaçışının ardından karısı ve çocukları Sovyetlerde kalmış, ancak yıllar sonra İngiltere’ye getirilebilmişti.
Benzer yazılar:
