Türkiye gibi Doğulu toplum özellikleri ağır basan Rusya’da ülkenin kişiliğini yansıtan çok ilginç atasözleri, özdeyişler ve deyimler bulunuyor.
Bunlardan biri de Türkçeye, “Rusya’nın iki büyük belası vardır: Aptallar ve yollar” olarak çevrilebilecek söz. Rusçada “duraki” (aptallar) ve dorogi (yollar) kelimelerinin benzerliği nedeniyle aynı zamanda kulağa melodik gelen kafiyeli bir söz.
Gündelik konuşmalarda sık sık kullanılan bu sözün kime ait olduğu ve ne anlama geldiği ise biraz tartışmalı.
En çok kabul gören, sözün Nikolay Gogol’e ait olduğu iddiası. Ama Saltıkov Şedrin, Nikolay Karamzin, Pyotr Vzyaemski hatta Çar I. Nikolay’ın sözü ilk söyleyen kişi olduğunu iddia edenler de var.
Ama aslında Rusya’nın aptalları ve yollarıyla ilgili sözün geçmişi yüzyıllar öncesine gitmiyor çünkü ilk kullanan ünlü mizahçı Mihail Zadornov olmuş. Zadornov 1988 yılında bir Letonya gazetesine şöyle söylemiş:
“Gogol, ‘Rusya’nın iki büyük belası vardır: Aptallar ve yollar’ diye yazmış. Ne mutlu bize ki herkesi kıskandıracak şekilde bu konudaki istikrarımızı bugün de sürdürüyoruz!”
Ancak Rus tarihçi Konstantin Duşenko’ya göre, Zadornov’un Gogol’e atıf yapması aslında hem Rus edebiyatının geçmişine duyduğu saygıdan hem de ünlü bir yazar söylemiş gibi yaparak sözün daha çok dikkat çekmek istemesinden kaynaklanıyordu.
Gerçekten de Aleksandr Puşkin’den Nikolay Nekrasov’a ünlü Rus edebiyatçıların ülkedeki yolların kötülüğüne atıf yapan sözleri var.
Sözün anlamına gelince…
Yollar kısmı belki de gerçekten herhangi bir imada bulunmadan doğrudan Rusya’daki yolların ne kadar kötü olduğunu anlatmak istiyor. Büyük şehirlerde yollara asfalt dökülmesi, sonra ertesi yıl kazınarak tekrar asfaltlanması sık görülen bir durum. Tabii kalitesiz malzeme kullanıldığı için aynı yollara bol bol da yama yapılıyor. Her yıl yaz aylarında uzun süren yol çalışmalarının trafiği kâbusa çevirmesi de işin cabası! Halk, artık kanıksadığı bu görüntünün yolsuzluk kaynaklı olduğuna inanıyor. Yani özellikle dayanıksız malzeme kullanılıyor ki ertesi yıl yine asfalt dökülsün, böylece birileri zengin olsun. Taşrada ise bazı yollar gerçekten de kötü.
Peki, atasözünde geçen “aptallar kim?
Bilinen anlamda aptal insanlardan çok yetersiz eğitim almış veya eğitimi önemsemeyen kişiler, sorumluluk sahibi olmayan, düşüncesizce hareket eden bireyler, toplumsal ve idari sorunlara yol açan yetkililer veya bürokratlarla toplumun refahını göz ardı eden karar vericiler kastediliyor.
Rusçada “iktidara sadece aptallar gelir” diye de bir söz var. Anlatılmak istenen gücü elinde bulunduranlar tarafından kullanılan kişiler. Aynı zamanda bu sözle, bir kişinin elinde güç bulunmasının onun zeki olduğunu kanıtlamadığı ima ediliyor.
Sonuç olarak “Rusya’nın iki büyük belası aptallar ve yollardır” sözü ülkedeki iki temel sorunu, insan kaynaklı hataları ve altyapı eksikliklerini vurgulayarak, toplumun karşılaştığı zorluklara dikkat çekiyor. “Aptallar” ve “yollar” metaforu, sadece bireysel eksiklikleri değil, aynı zamanda sistematik ve yapısal sorunları da temsil ediyor.
Bu sözü aynı zamanda, Rusların kendi toplumlarına yönelik eleştirel bakışını ve mizahi yaklaşımını yansıtıyor.
Yollar konusunda son haber ise şu:
Rus hükümeti, var olan yolları onarmak ve yeni yollar yapmak için yedi yıllık bir plan hazırlamış ve dokuz trilyon ruble ayırmış. Dokuz trilyon ruble ne kadar derseniz yaklaşık dört trilyon lira. İddia o ki, eskiden beri Rusya’da bütçeden yolların ayrılan paranın üçte ikisi eski yolların düzeltilmesine harcanıyormuş!
İlgili yazı:
***
Medya Günlüğü sosyal medya hesapları:
