Rusya’nın Ukrayna sınırında aylarca 100 bin kişilik bir güç yığmasına rağmen uluslararası kamuoyunda baskının savaşa dönüşmesini bekleyenlerin sayısı bir hayli azdı. Rusya Uluslararası İlişkiler Konseyi Başkanı İvan Timofeyev, Moscow Times gazetesinde yayınlanan yazısında “neden herkes yanıldı” sorusuna şöyle yanıt aradı:
“Rusya ve yurt dışındaki uzmanların çoğu Rusya’nın Ukrayna’da kapsamlı bir askeri operasyon düzenleme olasılığını son derece düşük görüyordu. Moskova’nın savaş hazırlığı yaptığı yolundaki iddialara gülüp geçiliyor, böyle söyleyenler Rusya karşıtlığı ile suçlanıyordu. Ancak, 24 Şubat’ta “Rusya karşıtları”nın doğru söylediği, diğerlerinin ise yanıldığı ortaya çıktı.
Peki, bu nasıl olabildi?
Çünkü uzmanlar böyle bir savaşın yol açabileceği sonuçları iyi biliyordu. Belki savaş çıkmayacağı tahminlerinde yanıldılar ama sonuçlarını doğru tahlil edebildiler. “Özel operasyon”un (Rusya’nın Ukrayna’nın işgali için kullandığı resmi ifade-MG) başlamasından önce bile hem Ukrayna’ya hem de Rusya’ya olağanüstü zarar vereceği belliydi. Analistler oluşacak hasarın büyüklüğünü, Ukrayna’nın silahlardan arındırılması önündeki bir argüman olarak kabul etti. Siyasi yorumcular savaşın olası sonuçlarını doğru, karar alıcıların tutumunu ise yanlış değerlendirdi. Hiçbir zaman hata yapmadığımızı düşündüğümüz için hata yaptık!
Operasyonun başlamasından üç ay önce, 21 Kasım 2021 tarihinde benim yaptığım tahmini ele alalım. Aslında böyle bir karar alınması için gereken ön koşullar mevcuttu. Mesela 2008’teki Gürcistan savaşında olduğu gibi Rusya’nın güç kullanma konusundaki deneyimi ya da Minsk anlaşmaları sonrası oluşan statükodan duyulan hoşnutsuzluk ve Batı’nın askeri altyapısının Ukrayna topraklarında kurulmasının artık sadece bir zaman meselesi olması.
Yine de, Donetsk ve Luhansk halk cumhuriyetlerinin bağımsızlığını tanımasından sonra bile Rusya’nın güç kullanma olasılığı son derece zayıf görünüyordu. 25 Kasım’daki makalemde böyle bir kararın yol açabileceği yedi sonucu yazmıştım.
1-Çatışmanın uzaması: Rus ordusu ağır kayıplar verdirse de Ukrayna ordusu büyük şehirlerde üslenmiş durumda. Buralara girmek büyük sivil ve asker kayıplara yol açar. Şehirlerdeki savaşlarda Rusya teknoloji ve hava üstünlüğünü kaybeder. Belli ki Ukrayna yönetimi ilk günlerin şokunu atlattı. Rusya ile müzakereler ordusuna zaman kazandırır. Bu durumda Rusya zor bir seçimle karşı karşıya kalıyor: Düşmana zaman kazandıracağını bile bile müzakere masasına oturmak ya da daha fazla kayıplara yol açacağını bile bile askeri harekata devam etmek.
2-Ukrayna’nın yardım alması: Batı, askeri açıdan müdahil olmaktan kaçınsa da Ukrayna’nın çevresinde toplanmış durumda. Kapsamlı mali ve askeri desteği sürdürecekler. Rus birlikleri Ukrayna’nın batı sınırlarını kontrol edemediği için Batı’nın silah ve askeri teçhizatı ulaşmaya devam edecek.
3-Rusya’nın diplomatik izolasyonu: Moskova’nın eylemleri, egemen bir devlete açık bir saldırı olarak görülüyor. Batı’dan bu konuda tek ses çıkıyor. Batılı olmayan ülkeler de onların peşinden gidiyor ya da yorum yapmıyor. Rusya’ya destek verenlerin sayısı son derece az. Küresel kamuoyu ve medya Kiev’in yanında.
4-Rusya’ya yaptırımlar: Örneği görülmemiş ekonomik yaptırımların sonucu çok ağır. Yaptırımların zamana yayılarak yavaş yavaş uygulandığı İran örneğinin tam tersi bir durum yaşanıyor. Amaç, mümkün olan en kısa sürede Rusya ekonomisinin istikrarını bozmak. Kısa ve uzun dönemde yaptırımların sonuçları çok ağır olacak. Kısa vadeli sonuçlar, enflasyon, ithal ürünlerin pahalanması, ithal malların tedarikinde kesintiler yaşanması ve işsizliğin artması olabilir. Orta ve uzun vadede ise Rusya hammadde, silah ve gıdada küresel piyasalardan atılabilir.
5-Ukrayna’nın kontrolü: Ukrayna ordusunun büyük bölümü yenilgiye uğratılsa bile Rus birliklerinin Ukrayna topraklarında kontrolü ele alabileceğini söylemek güç. Şu anki durum işlerin ne kadar karmaşık olabileceğini gösteriyor. Büyük şehirleri kuşatmak demek insani krize davetiye çıkarmak, saldırmaya kalkmak ise daha fazla sivil can kaybı demek. Kiev buraları teslim etse bile kontrol altına almak son derece zor olacak, kaldı ki Ukrayna’nın büyük şehirleri teslim etme olasılığı giderek azalıyor.
6-Ukrayna birleşiyor: Toplum, bölgesel ayrılıkları bir kenara bırakarak Rusya’ya karşı birleşmiş gözüküyor. Bir zamanlar azınlıkta olan radikal milliyetçilik ve Rus düşmanlığı şimdi ülkenin ulusal kimliğinde kök salmaya başlıyor. Sivil can kayıpları bu süreci hızlandıracaktır. Sıradan Ukrayna vatandaşları direnişte etkin şekilde yer alıyor. Suriye’deki Halep örneğinde görüldüğü gibi silahlı siviller şehir savaşlarında belirleyici rol oynayabilir. Rusya’nın özel operasyonu nasıl biterse bitsin Ukrayna toplumu yıllarca Rusya’ya düşman gözüyle bakmaya devam edecek.
7-Rusya’da bölünme: Ukrayna’da yaşananlar Rusya’nın kendi ülkesinde de bir bölünme yarattı. Toplum, özel operasyonu destekleyenler ve desteklemeyenler olarak ikiye ayrıldı. Destekleyenlerle karşı çıkanların gerçek oranını belirleyebilecek güvenilir sosyolojik veriler elimizde yok. Karşı çıkanların “hain” olarak damgalanması son derece tehlikeli. Bu durum bir cadı avına ya da göstermelik yargılamalara kadar varabilir, toplum daha da bölünebilir. Tarihsel olarak yaptırımlardan en çok etkilenen oligarklar ya da yetkililer değil, sosyal gruplar ve orta sınıftır.
Bugün gelinen aşamada NATO’nun Doğu Avrupa’daki askeri varlığı önemli ölçüde artacaktır. İki taraf istemese de NATO ile Rusya arasında büyük bir askeri çatışma olasılığı artıyor. Rusya yeniden faturası yüksek bir silahlanma yarışına sürüklenecek. Almanya yeniden silahlanabilir ve 2. Dünya Savaşı sonrası terk ettiği aktif askeri siyaset izlemeye dönebilir ki bu da Rusya sınırları yakınlarında yeni bir askeri gücün oluşması anlamına gelir. Avrupa Birliği Rusya’ya karşı ordu kurabilir.
Batı’da yaşayan Rus vatandaşları taciz edilebilir, yargılanabilir.
Rusya Ukrayna harekatıyla ne elde etti?
Belki Ukrayna’nın NATO’ya resmen katılması meselesini ertelemiş olabilir ama bunun bedeli Ukrayna’nın Rusya’ya karşı tümüyle askerileştirilmesi ya da Rusya’ya ve Ruslara düşman bir ülkeyi kontrol etmeye çalışmak olabilir. NATO’nun Rusya’nın batı sınırlarındaki askeri yığınağı Moskova’nın Ukrayna’da sağlayabileceği denetimi değersizleştirir. Bunun sonuçlarıyla da yıllarca yüzleşmek zorunda kalırız.
Özel operasyonun belki tek başarısı olarak Donetsk ve Luhansk’a yönelik askeri tehdidin kalkması gösterilebilir ama bunun bedeli de çok sayıda Ukrayna vatandaşının ölümü ve ülkenin altyapısına verilen ağır hasar oldu. Ayrıca, o bölgede son sekiz yıldır yaşananlardan milliyetçileri ve Kiev’i sorumlu tutarak operasyonu meşrulaştırması bundan sonra daha zor olacak.
Sonuç olarak, ödenen bedel elde edilenden katbekat fazla. İşte bu yüzden savaş çıkmayacağı tahminimizde yanıldık. Yine de en azından sonuçlarını doğru tahlil edebildik.
İlgili yazı: https://medyagunlugu.com/haber/rusya-bir-cuval-inciri-berbat-etti-51106
