Prof. Dr. Sema Kalaycıoğlu (tasam.org)
ABD’de bu hafta seçim telaşı var. Bu telaş yine uzun bir zaman süreceğe benzer. Ama FED, yani ABD Merkez Bankası yapması gerekeni siyasetin gündeminden bağımsız olarak yapmaya devam ediyor. Günlük siyasetin karmaşası, ince hesapları ve çıkar çarkları FED’in kararlarına yansımıyor. Geçmişinde FED başkanlığı olan Hazine bakanı Janet Yellen FED’in karar mekanizmasına müdahale etmiyor. Eğer içilecek acı ilaç varsa FED onu hazırlayıp piyasaya duyuruyor. Tepkiler geliyor ve yeni dengeler kuruluyor. Konu ABD olduğu zaman FED tarafından alınan her faiz kararı, sadece ABD’yi değil, tüm dünya piyasalarını etkiliyor.
FED birbirini izleyen dört faiz artışından sonra 2 Kasım’da tüm beklentileri boşa çıkararak sadece yüzde yarım oranında bir faiz artışına gitti. Oysa bu Aralık ayında yapılacak artışın beklentisiydi. FED’in şifreleri aslında çok basit. Enflasyon, işsizlik, ekonomik büyüme ve tahvil fiyatlarının gidişine bakıyor. Heteredoks yaklaşımın karmaşasını değil, Ortodoks para politikasının sadeliğini tercih ediyor. Piyasa tahminine ve spekülasyona fazla yer kalmayınca tepkiler de yanıltıcı olmuyor.
FED’in şifreleri arasında faiz oranlarının ne kadar hızla yükseltileceği, hangi oranda yükseltileceği ve yükseltilen oranda ne kadar süre ile kalınacağı da var. Şimdi yapılan eleştiriler arasında FED’in enflasyonu dizginlemek için faiz yükseltmeye geç başladığı görüşü de var. Neden gecikti de enflasyonun nerede ise iki haneli rakamlara savrulmasına neden oldu? Kısa vadeli borç faizlerinin yüzde 0’dan yüzde 3,75’e yükseltilmesi gibi sert ve atak bir tutuma gireceğine, bunu neden tedricen yapmadı? Cevap açık. Bazen şok tedavinin etkisi, azar azara alıştırmaktan daha çabuk ve istenen biçimde olur. Oran tercihi ise bilindiği gibi, enflasyon, işsizlik, beklentiler, büyüme ve tahvil piyasasının gidişatına bağlı. Bu nedenle Mart 22’deki ilk âni hamleden sonra gerçekleşen faiz artırımlarında hassas bir tartının değerlendirmesini görmeye çalışmak gerek.
Ekonomide ön ne kadar görülebilirse o kadar hatasız tahmin yapmak mümkün olabilir değil mi? Bu bağlamda 10 veya 30 yıllık ABD tahvillerine yatırım yaparak tasarruflarını değerlendirecek olanların bu kadar uzun süre ile ilgili belirli olumlu beklentileri olması gerekir ki, devlete borç verme faizi karşılığı para bağlasınlar. Tabii bu perspektifte tahvillerin yılı ve faiz oranını ülkeye duyulan güven belirler. Ama devlet veya hazine borçlanmalarındaki 10 veya 30 yıllık perspektif, politika faizi kararlarında olmaz. FED veya bir başka ülkenin Merkez Bankası, çeyreklik verilere bakarak hareket eder. Bu bağlamda Başkan Powell’ın açıklamaları, piyasaların 2023 yılı açısından şifre çözmesine yardımcı. FED 2023 yılının ikinci yarısında faiz indirimlerine yeniden başlayabilir.
Makalenin tamamını okumak için tıklayın
