Uluslararası Af Örgütü, 2024 yılında 15 ülkede bin 500’den fazla kişinin idam edildiğini ve küresel infazların 2015’ten bu yana en yüksek sayıya ulaştığını açıkladı.
“Ölüm Cezaları ve İnfazlar 2024” başlıklı rapora göre, 2024 yılında çoğunluğu Orta Doğu’da olmak üzere 1518 infaz kaydedildi. Bu, 2015’ten (en az 1634) bu yana görülen en yüksek sayı oldu.
“Bilinen toplam sayılar, dünyanın en fazla infaz uygulayan ülkesi olan Çin’de idam edildiği düşünülen binlerce kişinin yanı sıra ölüm cezasına yaygın olarak başvuran Kuzey Kore ve Vietnam’daki infazları kapsamıyor. Filistin (Devleti) ve Suriye’de süregelen krizler nedeniyle Uluslararası Af Örgütü bu ülkelerdeki sayıları doğrulayamadı” denilen rapora göre, İran, Irak ve Suudi Arabistan, bilinen infazlardaki genel artıştan sorumlu. Bu üç ülke toplamda, 1380 kayıtlı infaz yapıldı. Irak infazları neredeyse dört katına çıkardı (en az 16’dan en az 63’e), Suudi Arabistan yıllık toplamını ikiye katladı (172’den en az 345’e), bilinen tüm infazların yüzde 64’ünden sorumlu olan İran ise geçen yıla kıyasla 119 fazla kişiyi idam etti (en az 853’ten en az 972’ye).
Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Agnès Callamard, “Ölüm cezası bugünün dünyasında yeri olmayan tüyler ürpertici bir uygulama. Binlerce infazdan sorumlu olduğunu düşündüğümüz bazı ülkelerde gizlilik devam ederken, ölüm cezası uygulamaya devam eden ülkelerin tek başına bir azınlık olduğu da ortada. 2024 yılında, yalnızca 15 ülkenin infaz uygulamasıyla bu sayının üst üste ikinci yıl en düşük sayıda kalması, bu zalimane, insanlık dışı ve alçaltıcı cezadan uzaklaşıldığının bir göstergesi” dedi.
Callamard, “İran, Irak ve Suudi Arabistan geçen yıl ölümlerdeki sert artıştan sorumluydu. Bu ülkeler, insan haklarını ihlal ederek ve uyuşturucuyla bağlantılı suçlar ve terörizm suçları nedeniyle utanmazca insanların canını alarak, bilinen infazların yüzde 91’inden fazlasını gerçekleştirdi” diye konuştu.
2024 yılında en yüksek kayıtlı infaz sayısının bulunduğu beş ülke Çin, İran, Suudi Arabistan, Irak ve Yemen’di.
Uluslararası Af Örgütü, 2024 yılı boyunca liderlerin ölüm cezasını kamu güvenliğini artıracağı gibi gerçeği yansıtmayan bir bahaneyle veya halk arasında korku yaymak için silah haline getirdiğine tanıklık etti. Covid-19 pandemisinin sona ermesinden bu yana infazlarda devamlı bir artış eğiliminin meydana geldiği ABD’de (2023’te 24 kişiye kıyasla) 2024’te 25 kişi infaz edildi. Yeni seçilen Başkan Trump, insanları “vahşi tecavüzcülerden, katillerden ve canavarlardan” korumak için bir araç olarak defalarca ölüm cezasına atıfta bulundu. Trump’ın insanlık dışı açıklamaları, ölüm cezasının suç üzerinde benzersiz bir caydırıcı etkisi olduğu yönündeki yanlış anlatıyı destekledi.
Orta Doğu bölgesindeki bazı ülkelerde ölüm cezaları insan hakları savunucularını, muhalifleri, protestocuları, siyasi rakipleri ve etnik azınlıkları susturmak için kullanıldı.
“Yetkililere meydan okuma cesareti gösterenler özellikle İran ve Suudi Arabistan’da cezaların en zalimiyle karşılaştı. Bu ülkelerde ölüm cezası, karşıt görüşlerini ifade edecek kadar cesur olanları susturmak için kullanıldı” diyen Agnès Callamard, şunları söyledi:
“2024’te İran, ‘Kadın, Yaşam, Özgürlük’ protestoları sırasında İslam Cumhuriyeti rejimine meydan okuyan kişileri cezalandırmak için ölüm cezasına başvurmaya devam etti. Geçen yıl, biri zihinsel engelli bir genç olan iki kişi protestolarla bağlantılı olarak, adil olmayan yargılamaların ve işkence altında elde edilen ‘itirafların’ ardından infaz edildi. Bu durum, yetkililerin baskıcı iktidarlarını sürdürmek için ne kadar ileri gidebileceğini gösterdi.”
Suudi Arabistan yetkilileri ölüm cezasını siyasi muhalefeti susturmak ve 2011-2013 arasında “hükümet karşıtı” protestoları destekleyen ülkedeki Şii azınlığa mensup vatandaşları cezalandırmak için araçsallaştırmayı sürdürdü. Ağustos ayında, Abdulmecid El Nimr El Kaide’ye katılmakla bağlantılı terör suçları nedeniyle infaz edildi. Oysa ilk mahkeme belgelerinde Nimr sadece protestolara katılmakla suçlanmıştı.
Kongo Demokratik Cumhuriyeti infazlara devam etmeyi planladığını açıklarken, Burkina Faso’da askeri yetkililer, adi suçlar için ölüm cezasını geri getirmeyi planladıklarını duyurdu.
İnfazlardaki artışa rağmen, idam uygulayan ülke sayısı 15’te kaldı. Bugün itibarıyla ölüm cezasını 113 ülke tamamen, 145 ülke ise yasada veya uygulamada kaldırmış durumda.
(Uluslararası Af Örgütü)
***
Medya Günlüğü sosyal medya hesapları:
