Kent konseylerinin şehirlerin vizyonuna katkılarının önemine dikkat çektiğim “Başarılı Şehirciliğin Sırrı Kent Konseyleri” başlıklı eski bir makalemde, kent konseyi yapılanmasının yerel yönetimlerde karar mekanizmalarının yükünü azaltarak, şehir planlamasında çok buğutlu (boyutlu) katalizör rolü oynayabileceğine değinmiştim.
Geçen hafta içinde bir grup emekli büyükelçi meslektaşımızla Eskişehir’e yaptığımız üç günlük ziyarette gördüğümüz şehircilik mucizesi, iyi işleyen kent konseylerinin, iyi belediyecilik hizmetleri ve doğru şehirleşme için adeta altın yumurtlayan tavuk olduğunu teyit etti.
Her köşesinde izlerini gördüğümüz, Eskişehir aşığı Belediye Başkanı Prof. Dr. Yılmaz Büyükerşen’in öncülüğünde yaratılan, başarılı belediyecilik ve şehircilik örneği olarak uluslararası kabul gören kent, her anlamda hepimizi büyüledi diyebilirim.
Akılcı ve insani yaklaşımla düzenlenmiş, dikey mimariye yüz vermeyen cadde ve bulvarları, kaldırımları, parklı bahçeli yeşil alanları, şehre hayat veren Porsuk Çayı köprü ve kanalları, raylı ulaşım sistemi ve çevre düzenemeleri kendiliğinden bu kentte yaşanır duygusu yaratıverdi.
Büyük ölçekli şehircilik projelerine ilaveten, üniversiteleri, senfoni orkestrası, şehir tiyatroları, kültür sanat ve kongre merkezleri, korunaklı tarihi yapıları, çok özel müzeleri ile de enerjik kent nüfusunu sosyal ve kültürel açıdan besleyen yapılanmaların varlığı, sosyal belediyeciliğin başarısını perçinliyordu.
Kent konseyi oluşumunu en rasyonel şekilde kullanarak adeta bir model belediyecilik okulu niteliği kazanan Eskişehir’den unutulmayacak anılarla, tadı damağımızda ayrılmıştık.
Kent konseyleri oluşumunun en iyi örneklerinden birine tanık olma heyecanıyla, yukarıda bahsettiğim, dört yıl önce Yeni Adana gazetesinde yayınlanmış olan makalemi, konuya ilgi duyabilecek okurlar için aşağıda sunuyorum.
***
Başarılı şehirciliğin sırrı: Kent Konseyleri
İstanbul ve bazı diğer şehirlerimizde faaliyete geçen veya daha duyulur olmaya başlayan Kent Konseyleri, başarılı şehircilik ve belediyecilik için ciddi destek oluşturabilecek yapılanmalardır.
Mega kentlerden en küçüğüne kadar yerel yönetimlerde karar mekanizmalarının yükünü azaltabilen konseyler, hata kabul etmeyen şehir planlama eksersizinde katalizör rolü oynayabiliyor.
***
Bir şehrin yönetiminde ve vizyonunun belirlenmesinde ağırlıklı role sahip Kent Konseyleri, resmi kurumlarla sivil kuruluşları bir araya getiren, geniş bir toplumsal yelpazeye dayanan tabanları ile modern zamanların demokratik uygulamalarına ideal bir örnektir.
***
Görev üstlendiği kentin tüm sosyal ve ekonomik kesimlerinin sesi olabilen Konsey, stratejik kararların alınmasında ortak aklı yansıtan, uygulanabilir beklentileri tavsiye niteliğinde karar ve uygulama mekanizmalarına iletir.
Uluslararası vizyonu güçlü metropollerin başarılarının bir kaynağı da iyi organize olmuş, iyi işleyen, söz dinleyen ve sözü dinlenen demokratik yapılanmalarla birlikte çalışmalarıdır.
***
Londra ve Melbourne’daki görevlerimde, bu iyi şehirleşmiş iki kentin konseylerinin nasıl etkin ve başarılı projeler geliştirdiğini gözleme fırsatı bulmuştum.
Londra’da Battersea Parkı’na bitişik metruk enerji santralinin akibetinin o zamanlar Kent Konseyinde uzun uzun tartışıldığını hatırlıyorum. Yıkılması, yeşil alana dönüştürülmesi, spor ve kültür alanları kazanılması yönündeki öneriler ile yeni yapılanmanın ulaştırma, trafik, çevre, ses kirliliği ve tarihi dokunun korunması bağlamında derinlemesine, farklı yaklaşımlarla tartışıldığına tanık olurduk.
Yine başarılı bir kent konseyine sahip olan Melbourne’da da benzeri şekilden şehri ilgilendiren meselelerin toplumda gündem oluşturacak biçimde öne çıktığını izlerdik.
Konsey çevrelerinin o yıllarda, şehrin merkezindeki Botanik Parkı’na musallat olan dev yarasaların nasıl kovulacağından tutun, Formula 1 yarışlarının Melbourne’a olası katkı veya zararları ile kültür ve spor festivallerinin zamanlamaları gibi birçok konuda isabetli kararlara rengini verdiğini hatırlarım.
Melbourne Kent Konseyi’nin imrendiren başarısı yıllardır art arda “en yaşanılacak şehirler” arasına girmesiyle sabittir.
Bu özgün kurumsallaşmanın ayrıntıları görevde olduğum o yıllarda, Türkiye’deki yerel yönetimlerimizin de dikkatine getirilmişti.
***
Şehirleşme başarısı kanıtlanmış kentlerin konseylerinin işleyiş ve işlevselliğine bakıldığında, öne çıkan ortak tespitler şöyle özetlenebilir.
*O şehrin kamu veya sivil, tüm kesimlerinin temsilcilerini kapsaması esastır.
*Ortak aklın mümkün olan en fazla bileşenle oluşturulmasının yararı, toplumsal uyum ve memnuniyet oranı ile ilintilidir.
*Bileşenler, kültür, spor, medya dahil, akademi, sanayi, ticaret ve meslek gruplarının tamamını içermelidir.
*İstisnasız tüm STK’ların, Konsey komiteleri, meclisleri ve alt kurullarında söz alabildiği bir platform, şehrin geleceğine yönelik kararların alınmasına önemli açılımlar sağlayabilir.
*Bu çerçevede ehil ellerde, belirli süzgeçlerden geçip, uygulanabilirliği tartışılmış olan öneriler altın kıymetindedir.
***
Karar alma mekanizmaları genel olarak Kent Konseyinin tavsiyelerini karşısına alıp, inatlaşmayı tercih etmez. Tartışmalı projelerde sorumluluğu Konseyle paylaşmak daha işlevseldir.
İyi işleyen Kent Konseyleri iyi belediyecilik hizmetleri ve doğru şehirleşme için adeta bir altın yumurtlayan tavuktur.
Not 1: Türkiye’nin en uzun ömürlü yerel gazetesi Yeni Adana, 1918’de Cumhuriyetin ilanından önce, milli mücadele yıllarında yayın hayatına başlayıp 105 yıl kesintisiz hizmet vermiş, maddi imkansızlıklar nedeniye geçen yıl okurlarıyla vedalaşmak zorunda kalmıştır.
Not 2: Fotoğraflar yazara aittir.
