Cumhuriyetin gazeteleri

“Yeni Adana” ve “Bartın Memleket’” gazeteleri kuruluşlarından bugünlere kadar yayınlarını kesintisiz sürdürebilen, basın tarihimizde özel yere sahip en eski iki yerel gazetemiz.

Bunlardan Türkiye’nin en eski gazetesi olan 105 yaşındaki Yeni Adana gazetesi, Cumhuriyetin yüzüncü yılını kutladığımız bu günlerde baş edemediği ağır maddi koşullar karşısında maalesef yayın hayatını durdurmuştur.

100 yaşına ulaşan Bartın gazetesi ise günümüzün zor koşullarına karşı, arkasına aldığı toplumsal destekle tarihi görevini sürdürmekte.

Aile bağlarım da olan, dört yıldır sürekli yazarları arasında yer aldığım Yeni Adana’yı bir asırdan fazla kesintisiz şekilde, ilkelerini bozmadan, el değiştirmeden ayakta tutan Yüreğir ailesi, yayın hayatı sonlanan gazetenin onurlu bir şekilde tarihteki yerini almasını arzulamaktadır.

Gazetenin ilk sayısı Fransızların Adana’yı işgalinden beş gün sonra, 25 Aralık 1918’de yayınlanmıştı.

Bartın Memleket gazetesi ise Cumhuriyetin ilanından 14 ay sonra 6 Eylül 1924’de başlamıştı yayın hayatına.

Bağımsızlık mücadelesinin, Cumhuriyetin kuruluşunun ve ilk yıllarının tanığı oldular.

Yeni Adana

Fazıl Hüsnü Dağlarca, Yeni Adana gazetesinin kurtuluş mücadelesine katkısını, “yazı ayaklanıp Kuvayı Milliye oldu, Toroslar’da saldırgan işgalcileri susturdu!..” diye dile getirmişti.

Gazete, Fransızların Adana’yı işgalinden beş gün sonra direniş başlatmak amacıyla yayınlanmıştı. İşgalciler çok geçmeden matbaayı basıp, kurucuları Ahmet Remzi Yüreğir ve fikir arkadaşı Avni Doğan hakkında yakalama ve vur emri çıkarmıştı. Adana’yı terkeden Ahmet Remzi, daha önce Adana’da sabahlara kadar Fransız işgaline karşı direniş planlarını konuştukları Mustafa Kemal Paşa ile Sivas’ta görüşür.

Çukurova’da Kuvayı Milliye ruhu ile Kilikya Müdafai Hukuk Cemiyeti direnişini başlatmak üzere ailesinin de sığınmış olduğu Toroslar’a döner.

Babaannem, Pozantı’da metruk bir tren istasyonundaki vagonda, kendi icatları soba isinden mürekkep kullanarak, elle dizilip bastıkları gazeteyi, ailenin kadın fertleri olarak at, eşek sırtında, uzun eteklerinin altına gizleyerek işgalci Fransız askerlerini atlatarak, Çukurova’ya ulaştırdıklarını hikaye ederdi.

Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyetin ilk yıllarının meşakkatli koşullarında vatan savunmasına katkıları ile basının gücünü ispat eden Yeni Adana 1965 yılında ‘’Dünya Basın Başarı Ödülü’’ ve 1996 yılında Türkiye Gazeteciler Cemiyetinin “Türkiye Basın Özgürlüğü Ödülü” ile taltif edilmişti.

Çukurova direnişinin sembolü olan Gazete, kurucusu Ahmet Remzi Yüreğir’den sonra, ailenin çabasıyla, oğullarından Çetin Remzi Yüreğir yönetimiyle bugünlere getirilebilmişti.

Bartın Memleket

Türkiye basın tarihinin halen yayın hayatı süren en uzun ömürlü, ikinci yerel gazetesi Bartın Cumhuriyetçi Memleket gazetesidir. Cumhuriyetin ilanından 14 ay sonra, 6 Eylül 1924’de Cemal Aliş tarafından kurulmuş, yayın hayatı ailesi tarafından devam ettirilmiştir.

Bartın eşrafından Aliş, gazeteyi ilk yıllarda kendi el yazısı ile “rika” tarzı ve eski Türkçe harflerle, şapograf taşbaskı tekniğiyle hazırlayıp basıma geçmiştir.

Bartınlıların sevgisi ve okur desteği ile gazete kuşaktan kuşağa, oğul Esen Aliş yönetiminde bugünlere gelmiştir.

Bartın gazetesi altı Üniversitede tez konusu olmuş, hakkında dört kitap yazılmıştır. UNESCO destekli Kırımlı Gazeteci Gaspıralı 2015 Basın Ödülü ve Anadolu Basını Özendirme Başarı Ödülünü 1978’den itibaren yedi kez kazanmıştır.

Yayın çizgisi Yeni Adana gibi Cumhuriyet ilkeleri doğrultusunda hiç değişmeden bugünlere gelmiştir.

Yerel basın

Halkın en yakınından gözü kulağı, vicdani sesi ve yerel yönetimlerin en yakın denetleyicisi olan yerel basınımız, baskı ve finansman çıkmazları içinde “imdat” demektedir.

Kiradan matbaa aksamına, mürekkebinden kağıdına, elektriğinden emektarlarının ücretlerine uzanan yüksek baskı maliyetleri, reklam gelirlerindeki mahrumiyet, baskı gruplarının dayatmaları, dijitalleşmeye adaptasyon zorluğu karşısında korumasız kalmıştır.

Yerel basınımız, ayakta kalabilmek için acilen yeni düzenlemelere ve desteğe ihtiyaç duymaktadır.

Bu bağlamda İstiklal mücadelesindeki direnişi ve Cumhuriyetin ilk günlerinden günümüze uzanan öncü rolü ile yerel basının en uzun ömürlüsü Yeni Adana’nın daha güzel günlerde, daha iyi koşullarda yayın hayatına kaldığı yerden devam etmesini umut edelim..