Şiddet kullanımı manasındaki terörün tarihi insanlık kadar eskidir.
Tarihsel süreç içerisinde ulus-devletin temel siyasal birim olarak ortaya çıkması ve hoşnutsuz grupların isteklerini elde etmek için şiddeti araçsallaştırarak devlete yöneltmesi siyasal amaçlı şiddet kullanımının terörizm olarak nitelendirilmesine neden olmuştur.
“Modern“ manada terörizmin başlangıcı 19. yüzyılın sonlarına tarihlenmektedir. O tarihten günümüze kadar çeşitli devlet altı gruplar değişik nedenlerle siyasal amaçlı şiddete başvurmuşlardır. Bu nedenlere ilişkin en önemli sınıflandırmalardan biri de Rapoport’un “dalga teorisi“dir. Modern terörizmin dört dalga olarak günümüze kadar ilerlediğini iddia eden teoriye göre halen “Dini dalga”da yer almaktayız. Rapoport bu dalganın 2026 yılında sona ereceğini iddia etmiştir. Bu ise akıllara, bir sonraki dalganın ne olacağı sorusunu getirmektedir.
Çalışmada bu sorudan hareket edilmiş ve bu soruya bir cevap bulunmaya çalışılmıştır. Bu amaçla öncelikli olarak dalga teorisinden söz edilmiş, ardından da bazı analistler tarafından “Dini Dalga” ile de özdeşleştirilen “yeni terörizm“ kavramsallaştırması ayırt edici özellikleri çerçevesinde incelenmiştir. Daha sonra ise büyük ölçüde Colin P. Clarke’ın “Five Trends Driving the Future of Terrorism“ adlı çalışmasından esinlenerek, bizi bekleyen terör dalgasına ilişkin değerlendirmelerde bulunulmaya çalışılmıştır.
Siyasal amaçlı şiddet kullanımı olarak özetlenebilecek olan terörizmin gerisinde yatan motivasyonlar tarihsel süreç içinde farklılaşmıştır. Bu husustaki çalışmalardan birinin de David. C. Rapoport’un “dalga teorisi“ olduğu söylenebilir.
Bu çerçevede Rapoport’un birbirini takip eden dört terörizm dalgası tanımladığı görülmektedir:
Bu dalgalardan ilki 1880 yılında popüler Rus terör örgütü Narodnaya Volya ile başlatılan ve yaklaşık olarak kırk yıl süren (20. yüzyılın başlangıcına kadar) “Anarşist Dalga“dır. Bu dalgayı 1920’li yıllarda başlayan ve 1960’lı yıllara kadar devam eden “Anti-Kolonyal Dalga“ takip etmiş, ardından da 1960’lı yıllarda başlayıp büyük ölçüde 1990’lı yıllarda son bulan “Yeni Sol Dalga“ gelmiştir. Rapoport tarafından tanımlanan son dalga ise 1979 yılında başlayan ve kendisinden önceki dalgalarla benzer özellikler göstermesi halinde 20-25 yıl daha devam etmesi beklenen “Dini Dalga“dır. Rapoport ilk çalışmalarında dini terör dalgasının 2005 yılında sona ereceğini öngörmüştür. Ancak 2013 yılında yayınlanan bir makalesinde dördüncü dalganın 2026 yılına kadar uzayacağını ifade ederek tarihi revize etmiştir.
(Doç. Dr. Selim Kurt, tasam.org)
Makalenin tamamını okumak için tıklayın
