“Tatil kalbi sendromu” Philip Ettinger tarafından 1970’li yıllarda tanımlandığında alkolün kalp ritmi problemlerine neden olabildiği bilgisi henüz klasik kitaplarda yer almıyordu.
Sağlıklı bireylerde aşırı miktarda alkol alımını takip eden kalp ritmi bozuklukları alkol alımı sonlandıktan sonra tümüyle düzeliyor, bir kalp hastalığı bulgusuna rastlanmıyordu. Bilhassa daha çok alkollü içki tüketilen hafta sonları ve tatillerden sonra görülmesi nedeniyle bu isim benimsenmiş olsa da daha sonra yapılan çalışmalar bu durumun hafta sonlarıyla, tatillerle ilişkili olmayabileceğini gösterdi. Yine önceleri tatil kalbi sendromunun düzenli olarak yoğun alkol tüketenlere özgü bir durum olduğu düşünülse de alkolik olsun olmasın herkeste kısa sürede aşırı alkol alımı sonrasında geçici kalp ritmi problemleri gelişebildiği ortaya kondu.
Ne zaman “aşırı” alkol almış oluruz? Ülkeler arasında farklılık göstermekle birlikte bir “kadeh içki” 10–15 g alkol içermektedir ki 330–350 ml bira, 140–150 ml şarap, 45 ml viski, tekila, votka, cin vb. %40 alkollü içki, 40 ml rakı (1 tek) bir kadeh olarak kabul edilebilir. Aşırı alkol alımı için yaygın kabul görmüş tanım bir seferde 5 kadeh ve üzerinde alkollü içki tüketilmesidir.
Kişi tatil kalbi sendromunu genellikle rahatsız edici çarpıntılarla hissetse de göğüs ağrısı, göğüste baskı hissi, nefes darlığı, hatta bayılma şikâyetleri de gelişebilmektedir. Gelişen kalp ritmi bozuklukları sık ekstra kalp atımlarından çeşitli isimlerle adlandırılan taşikardilere kadar değişen türlerde olmakla birlikte en sık görülen “atriyal fibrilasyon” adını verdiğimiz, kalbin kulakçıklarından kaynaklanan, en yaygın aritmi türü olan düzensiz, kimi zaman yüksek hızlı taşikardidir. Atriyal fibrilasyonun bir şikâyet gelişmeden, sessizce başlayabilmesi nedeniyle tatil kalbi sendromunun gerçek sıklığını belirleyebilmek zor olabilir.
Yaygınlığı tüm toplumda %1–3’ü, 65 yaş üzerinde %9’u, 80 yaş üzerinde %17’yi bulan atriyal fibrilasyona artmış felç ve ölüm olasılığının eşlik ettiği bilinmekle birlikte tatil kalbi sendromunda bu olasılıkları tespit edebilecek özgün bulgulara sahip değiliz; ne var ki yoğun alkol alımında ani ölümler görülebilmektedir ve bunların gelişen kalp ritmi bozukluklarının sonucu olma ihtimali elbette vardır.
Burada dikkat çeken husus, tatil kalbi sendromuna yakalanan kişilerin geçmişlerinde kalp kapak hastalığı, koroner hastalık, kalp kası hastalığı vb. bir yapısal hastalık ya da ritim bozukluğuna neden olabilecek tiroit hastalığı, elektrolit bozukluğu vb. sağlık sorunları olmaması, laboratuvar testlerinin genellikle normal olması ve kalp ritmi düzeldikten sonra elektrokardiyografide anlamlı bulguya rastlanmamasıdır.
Çarpıntı ya da kalp ritminin bozulmasının sebep olabileceği göğüste sıkışma hissi, bayılma vb. şikayetlerle başvuran hastada tatil kalbi sendromu akla gelmeli, yakın zamanda aşırı alkol alıp almadığı öğrenilmeli, eğer teşhis doğrulanabiliyorsa durum hakkında bilgi verilerek alkol kullanımı sınırlandırılmalıdır.
KAYNAKLAR
• David Tonelo, Rui Providência, Lino Gonçalves: Holiday Heart Syndrome Revisited after 34 Years. Arq Bras Cardiol. 2013 Aug; 101(2): 183–189
• Freedman B, ve ark.: World Heart Federation Roadmap on Atrial Fibrillation – A 2020 Update. Glob Heart. 2021; 16: 41
• https://en.wikipedia.org/wiki/Standard_drink
• Yenigün M: Alkol tüketimi ve tıp: Med Bull Haseki 2006;44.
