“Türk halkı, Türk devleti ve Cumhurbaşkanımız Sayın Erdoğan sizlerin (Suriye’nin) her zaman yanında olacaktır. Zaman bekle gör dönemi değildir. Harekete geçmeliyiz. Toprak bütünlüğü tartışılamaz. PKK/YPG’ye Suriye’de yer olmadığını bir kez daha ifade etmek istiyoruz. İsrail’in mevcut ortamdan faydalanarak Suriye’nin topraklarını gasp etmesine kesinlikle müsamaha gösterilemez.”
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, hafta sonu Şam’a giderek Suriye’deki yeni yönetimin lideri Ahmed eş-Şara ile görüştü. Görüşmeden sonra ortaklaşa düzenlenen basın toplantısında önemli mesajlar verildi. Fidan’ın mesajları yukarıdaki hususlara vurgu yapılarak yansıtıldı.
Suriye’nin yeniden istikrara kavuşması, toprak bütünlüğünün korunması, Suriye topraklarından terör tehdidinin bertaraf edilmesi, ülke ekonomisin güçlendirilmesi keza vurgulanan hususlar arasındaydı. Görüşmelerde, geçiş döneminin düzenli bir şekilde tamamlanması ve istikrarın tesis edilmesinin öneminin vurgulandığı, bu çerçevede öncelikle ülkedeki güvenliğin tesis edilmesi, hukukun üstünlüğünün sağlanması ve azınlıkların korunması gereğine işaret edildiği anlaşılıyor.
Ziyaret, Türkiye’nin belirli konulardaki hassasiyetini yeni yönetime iletilmesi açısından da yararlı oldu. Görüşmelerin ardından Fidan tarafından basına yapılan açıklamada,
-Suriye topraklarının üçte birini işgal eden, kanunsuz bir şekilde enerji kaynaklarının başında oturan, Suriye halkının malını çalan ve Türkiye’den, Irak’tan, İran’dan, Avrupa’dan gelmiş PKK mensuplarıyla ve aşırı sol terör gruplarıyla bölgeyi adeta bir terör havzasına çeviren terör örgütü PKK/YPG’ye hiçbir şekilde müsamaha edilemeyeceği,
-Türkiye’deki Suriyelilerin ülkelerine geri dönüşünün mümkün olduğu,
-Herkesin barış içinde yaşadığı ve adaletin hakim olduğu bir ülke kurmanın, yeni Suriye’nin en büyük başarısı ve geleceğinin teminatı olacağına dikkat çekilerek, bu amaçları hayata geçirmek için Suriye’de devletin tüm fonksiyonlarıyla ayağa kaldırılması gerektiği, Türkiye’nin, devlet kurumlarının yeniden yapılandırılması ve kapasite inşası alanındaki tecrübelerini aktarmaya hazır olduğu, TİKA, Kızılay ve AFAD gibi kurumlarıyla ve özel şirketleri ile somut çalışmalara destek vermek istediği, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu konuya önem verdiği,
-Türkiye’nin, Suriye halkının DEAŞ’la mücadelesine de en güçlü şekilde destek vermeye hazır olduğu, geçmişte olduğu gibi, bugün de DEAŞ’ın Suriye’deki durumdan istifade etmesine asla izin verilmeyeceği, Baas karanlığından kurtulan Suriye’nin, PKK/YPG ve DEAŞ’ı da topraklarından temizleyeceğine inanıldığı, Suriye’nin ayağa kalkması, yerlerinden edilmiş milyonlarca insanın ülkelerine dönmesi, temel hizmetlere kavuşması için uluslararası toplumun, başta bölge ülkeleri olmak üzere, topyekun bir seferberlik içerisinde olması gerektiği,
-Rejim için geliştirilen bütün yaptırım yöntemlerinin yeni dönemde bir an önce kaldırılması gerektiği, böylece yatırım, finansman, altyapı hizmetleri, sağlık hizmetleri ve eğitim hizmetlerinin bir an önce hayata geçirilebileceği,
-Bölge ülkelerinin üstünde yük ve Avrupa ülkelerinde ciddi sıkıntı oluşturan göçmenlerin dönebilmesi için yeniden inşaya bir an önce başlanması gerektiği, altyapının ayağa kaldırılması konusunda yeni yönetimde güçlü bir irade, vizyon ve çalışma azmi gözlendiği,
-Bu irade ve azmin uluslararası topluluk tarafından da desteklenmesi gerektiği,
-Türkiye’nin, hem uluslararası diplomatik alanda hem de kalkınma örgütleriyle, şirketleriyle Suriye’nin yeniden ayağa kalkması ve halkının geri dönmesi için elinden geleni yapmaya devam edeceği,
-İsrail’in, mevcut ortamdan faydalanarak Suriye’nin topraklarını gasbetmesine kesinlikle müsamaha gösterilemeyeceği, İsrail, Suriye’nin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı göstermesi ve bölgesel güvenliği daha fazla riske atmaması ve uluslararası toplumun İsrail’in hukuksuz eylemlerine karşı somut bir tepki ortaya koyması gerektiği,
-Şam’daki yeni yönetimin Suriye’nin toprak bütünlüğünü ve siyasal egemenliğinin sağlama konusunda uygun adımları atacağının değerlendirildiği,
-Yeni Suriye’de daha fazla kaos, kan ve dram olmadan (PKK) YPG’nin de önümüzdeki süreçte Suriye’nin ulusal bütünlüğünü tehdit etmeyen bir noktaya gelmesi gerektiği,
-Suriyeli Kürtlerin kendi hayatlarından ve emniyetlerinden emin bir şekilde yaşaması, Suriye’nin geri kalan nüfusu gibi gururla, huzurla, emniyetle bulundukları yerlerde hayatlarını sürdürmesi ve terör örgütünün pençesinden kurtulmalarının önemli olduğu,
-Uluslararası sistemin terör örgütü PKK/YPG’yi kullanmak için gerekçe gösterdiği DEAŞ tutukluları meselesinde, Suriye’deki yeni yönetiminin inisiyatif almaya hazır olduğunun gözlendiği, yeni yönetimin gerekirse bu tutukluları devralma konusunda gerekli girişimde bulunabileceklerini ifade ettiği,
-Yeni dönemde Suriye’deki DAEŞ ve PKK/YPG varlığı konusunda Trump’ın daha kararlı, daha güçlü, Amerikan çıkarlarını ve sadece Amerikan çıkarlarını öne alan bir iradeyle bu soruna daha farklı yaklaşacağına inanıldığı,
-Suriye’deki yeni yönetimin ülkedeki vatandaşların bir azınlık tanımlamasından çıkarılarak herkesin eşit olduğu, ait olduğu etnisiteden veya mezhepten dolayı avantajlılığın veya dezavantajlılığın olmadığı bir sistemin inşası konusunda bir vizyonun olduğunun görüldüğü vurgulandı.
İnişli çıkışlı Türkiye-Suriye ilişkilerinde yeni bir döneme girildiği görülüyor. İçerisinde riskler, zorluklar ve fırsatlar barındıran bir süreç. Türkiye, öteden beri Suriye’nin toprak bütünlüğüne, istikrarına verdiği önemi vurgulaya gelmiştir. Ankara bu anlayışla Suriye’deki yeni yönetime dostluk elini uzatmıştır. Yeni yönetimin de uzatılan bu eli tuttuğu görülüyor. Esasen iktidar ile yeni yönetimin önde gelenleri arasında uzun süredir dostane temasların var olduğu anlaşılıyor. Önümüzdeki süreçte bu dostane ilişkilerin daha pekişeceği görülüyor. Bu çerçevede Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da yakın bir gelecekte Şam’ı ziyaret etmesi bekleniyor.
Türkiye’nin temennisi Suriye’deki yeni yönetimin Suriye’nin toprak bütünlüğünü, siyasal egemenliğini sağlama konusunda uygun adımlar atması. Dışişleri Bakanı’nın Şam ziyaretinde Türkiye’nin ulusal güvenliği açısından duyarlı olduğu, önem verdiği konuların yeni yönetime açık ve net şekilde anlatıldığı görülüyor. Önümüzdeki süreçte bu konularda atılacak adımlar Ankara tarafından yakından izlenecek. Ankara, Suriye’nin yeniden ayağa kaldırılması konusunda mevcut olan sorunların farkında ve yeni yönetime yardıma hazır. Sığınmacıların ülkelerine dönmeleri konusunda da Ankara anlayışlı bir tutum içinde..
Uluslararası toplumun Suriye’deki gelişmeleri yakından izlemeye devam edeceği görülüyor. Uluslararası camianın Suriye’ye sağlayabileceği desteğin çapını ise zaman gösterecek.
Bölge dışı aktörlerin bölgemize yönelik stratejik hedefleri her daim akılda tutulmalı. Keza, gelişmelerden en kazançlı çıktığı görülen İsrail’in hesapları ve bölge dışı aktörler üzerindeki etkisi göz ardı edilmemeli. Ve “zafer sarhoşluğu” içine girilmemeli… Eylem ve söylemlere dikkat edilmeli… Beklenmedik, arzulanmayan gelişmelere karşı teyakkuz icinde olunmalı. Kaldırılamayacak yükümlülükler altına girilmemeli. Siyasal ve ekonomik açıdan büyük maliyetli sorumluluklar almaktan kaçınılmalı yolundaki uyarılar da önemsenmeli.
Fotoğraf: Dışişleri Bakanlığı X hesabı
