Rusya, 2030’a kadar küresel LNG pazarının %20’sini ele geçirme hedefiyle Arktik’te dev projeler inşa ediyor.
Ancak Ukrayna savaşının ardından uygulanan yaptırımlar bu hedefi zorlaştırdı. 2024–2025 dönemi verileri, “Arktik enerji mucizesi” söyleminin yerini üretilebilen ama satılamayan LNG gerçeğine bıraktığını gösteriyor. Üstelik bu durum yalnız ekonomik değil, jeopolitik ve askeri boyut kazanmış durumda: Rusya’nın Çin’le yürüttüğü müşterek askeri tatbikatlar, Arktik enerji koridorunun güvenlikleştiğini ve ekonomik hatların askeri sinyalle birleştiğini gösteriyor.
Rusya’nın uzun dönemli stratejisinde, 2030 yılı itibarıyla yaklaşık 100 milyon ton/yıl (mtpa) sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ihraç kapasitesine ulaşma hedefi öne çıkmaktadır. Bu hedeften hareketle Arktik bölgede, özellikle Yamal LNG ve Arctic LNG 2 gibi büyük çaplı projeler devreye alındı. 2024 yılısonu itibarıyla Rusya’nın toplam LNG ihracatı yaklaşık 34,2 milyon ton (mt) (yaklaşık 47,2 bcm) seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu hacim, hedef kapasitenin yalnızca ⅓’ü civarındadır.
Ayrıca, kaynak verileri Arktik kökenli üretimin toplam ihracat içinde %62 civarı olduğu yönünde ifade edilmiş olsa da bu yüzdelik doğrudan teyit edilmiş özel bir kaynak bulunmamaktadır. Taşımacılık açısından, Rusya’nın kuzey deniz hatları üzerindeki faaliyetleri de artış göstermektedir. Özellikle Northern Sea Route (NSR) üzerinden taşınan kargo hacmi 2024’te yaklaşık 37,8 milyon ton olarak bildirilmiştir.
Ancak bu tutar tüm kargo türlerini kapsamakta olup yalnız LNG’ye ait değildir. Farklı kaynaklar 2024’te Rusya’nın, Arktik üzerinden 22 milyon ton LNG taşıdığını ifade ediyor. Proje özelinde, Yamal LNG terminali 2024 yılında toplam 287 yükleme/sefer gerçekleştirmiştir. Bu, ayda ortalama 24 yükleme/sefer anlamına geliyor ve operasyonda süreklilik olduğunu göstermektedir. Ancak, Arktik LNG 2 projesi için durum daha kırılgandır: proje kaynaklarına göre ilk tren devreye girmiş, ancak tanker ve finansman sorunları nedeniyle hacim beklentilerin altında kalmıştır.
Çin-Rus askerî iş birliğinin rutinleşen ve karmaşıklaşan bileşeni müşterek tatbikatlardır: EUISS’nin 3 Temmuz 2024 tarihli çalışması, 2003’ten beri 66 müşterek faaliyet (ikili/çok taraflı; kara-hava-deniz, çok alanlı ve simülasyonlar dâhil) tespit ediyor; sıklık 2014 sonrası artıyor, 2023’te rekor seviyeye çıkıyor. Deniz unsuru artık toplamın %35’ini oluşturuyor ve tatbikat coğrafyası, Doğu’ya kayarken aynızamanda rakip sularına yakın/uyuşmazlık alanlarına uzanıyor.
Bu faaliyetler yalnız gösteri değildir: (i) caydırıcılık/stratejik iletişim, (ii) yetenek ve niyet sinyali, (iii) özellikle Pekin için operasyonel tecrübe üretme işlevi görüyor. NATO ile karşılaştırıldığında birlikte işlerlik hâlâ düşük; fakat ortak komuta unsurları ve birbirinin yüksek teknoloji teçhizatını kullanma eğitimleri arttıkça koordinasyon derinleşiyor.
Arktik enerji-lojistiği açısından belirleyici örnek, Northern/Interaction-2023 hattıdır: 11 gemilik birleşik filo Japon Denizi’nden Çukçi ve Bering denizlerine (NSR/NWP giriş-çıkış eşikleri) ilerledi; beyan edilen amaç ‘stratejik deniz geçitlerinin güvenliğini sağlamaktır’. İcra paketinde haberleşme eğitimleri, gemiler arası helikopter iniş-kalkışları ve denizaltısavar tatbikatı yer aldı. Bu hat, Aleut Adaları yakınından geçişle ABD topraklarına yakın bir sinyal üretirken, aynı zamanda NSR kapılarının askerî gözetim altında işletilebileceğine dair mesaj verdi. (Çin ve Rus resmî/ajans açıklamaları ve saha haberleri tatbikatın kapsamını doğruluyor).
(Ferdi Güçyetmez, tasam.org)
Makalenin devamını okumak için tıklayın
***
Medya Günlüğü sosyal medya hesapları:
