Rusya’da paralı asker örgütlenmesi Wagner’in kurucusu ve patronu Yevgeniy Prigojin’in başlattığı isyan, Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 23 yıllık iktidarı boyunca karşılaştığı en büyük tehdit niteliğini taşıyor.
24 Şubat 2022 tarihinde başlayan Ukrayna savaşında sık sık Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve ordu yönetimini eleştiren çıkışlar yapan Prigojin, Cuma günü sansasyonel açıklamalarla köprüleri tamamen attı. Önce, Ukrayna’nın Rusya’ya yönelik bir tehdit oluşturmadığını, savaşı kişisel çıkar peşinde koşan Şoygu, yakın çevresi ve oligarkların başlattığını ileri süren yarım saatlik bir video yayınladı. Putin’e kasıtlı olarak yanlış bilgi verildiğini ve halka yalan söylendiğini ileri süren Prigojin, ardından savaşçılarının bulunduğu kampın Rus helikopterlerince füzelerle vurulduğunu iddia etti ve 25 bin askeriyle “adalet yürüyüşü” başlattığını açıkladı.
Putin konuyla ilgili ilk açıklamasında, Wagner’in isyanını “Rusya’yı sırtından bıçaklamak” olarak niteledi, “Bu eylem açıkça ihanettir” dedi. Bunun “kardeş kavgasını” tetiklemek istediğini ve ülke için ölümcül tehlike olduğunu söyleyen Putin, sert karşılık vereceklerini belirtti.
Sputnik’e göre Putin şunları söyledi:
“Şu anda, halkımızın geleceği belirleniyor ve tüm güçlerin birleşmesi gerekiyor, her türlü kavgayı bir kenara atmak lazım. Gece tüm cephelerdeki ordu birliklerinin komutanlarıyla görüştüm, ordumuz kahramanca savaşıyor. Rusya vatandaşlarına, askerlerine, güvenlik güçlerine ve yalan ve tehditlerle silahlı isyan yoluna itilenlere sesleniyorum. Rusya, geleceği için ağır mücadele veriyor. Rusya’ya karşı Batı’nın tüm askeri ve enformasyon araçları kullanılıyor. Şu anda, halkımızın geleceği belirleniyor ve tüm güçlerin birleşmesi gerekiyor. Her türlü kavgayı bir kenara atmak lazım. Toplumumuzu bölme girişimleri, sırtından bıçak saplamaktır, Ülke idaresi Rusya’da bir kez daha bölünmeye izin vermeyecek, halkımızı koruyacağız. Tüm zorlukların üstesinden gelip daha güçlü olacağız. Aşırı hırslar Rusya’ya ihanete yol açtı. Özel askeri harekat bölgesinde savaşan Wagner savaşçıları birer kahraman. İsyan başlatanlar onlara ihanet etmiş oldu. Her türlü fitne, ölümcül tehdittir. Eylemlerimiz çok sert olacak. Rusya ordusu, silahlı isyan organize edenleri etkisiz hale getirmek için gereken emirleri aldı. İsyan girişiminden sorumlu olan herkes kaçınılmaz olarak cezasını çekecek, yasalar ve halk karşısında cevap verecek. Her türlü sınavın üstesinden geleceğiz ve daha da güçlü olacağız. Rostov şehrindeki durum karmaşık. Devlet kurumlarının faaliyeti engellenmiştir. Ama istikrar yönünde adımlar atılacak. Birliğimizi bölen eylemler aslında halkımıza, şu anda cephede savaşan silah arkadaşlarımıza karşı ihanettir. Bu, halkımızın sırtına bıçak saplamaktır.”
“Teslim olmayız”
Putin’in konuşmasına Telegram kanalından yanıt veren Prigojin, “Başkan vatana ihanet konusunda çok yanılıyor. Bizler vatanları için savaşan yurtseverleriz. Hiç kimse suçlu olduğunu falan söylemeyecek çünkü yolsuzluklarla, yalanlarla ve bürokrasiyle dolu bir ülkede yaşamak istemiyoruz” dedi. Prigojin, stratejik önemi bulunan Rostov kentini “tek bir kurşun sıkmadan” ele geçirdiklerini söyledi.
BBC, bir Wagner konvoyunun Voronej’den Moskova’ya doğru ilerlediğini bildirdi.
Soruşturma açıldı
Rusya’da KGB’nin yerini alan Federal Güvenlik Servisi (FSB) Prigojin hakkında “silah isyan çağrısı yapmak” suçundan soruşturma açtı. Bu suçun cezası 12-20 yıl hapis. FSB Wagner savaşçılarına patronlarının yasa dışı emirlerine uymama ve kendisini yakalama çağrısı da yaptı.
Tüm bunların ardından Rusya’da yaşananlar konusunda çelişkili ve çoğu doğrulanamayan bilgiler alınıyor.
Bazı haberlere göre Wagner birlikleri bulundukları Ukrayna’dan ayrılarak güneydeki Rostov kentine ilerlemeye başladı. Görgü tanıkları Rostov sokaklarında üniformalı askerler, tanklar ve zırhlı araçlar görüldüğünü söyledi ancak bunların Rus ordusuna mı yoksa Wagner’e mi ait olduğu anlaşılamadı. Kent yöneticileri halka sakin olma ve sokağa çıkmama çağrısında bulundu.
🔴 Rostov'daki Rus ordusu karargahını ele geçiren Wagner lideri Prigojin'in açıklamaları (Türkçe altyazılı) pic.twitter.com/5m99pNvHUy
— Conflict (@ConflictTR) June 24, 2023
Teslim olma çağrılarını reddeden Prigojin, genç Rus askerlerini ölüme gönderenleri yok edeceklerini, ardından cepheye döneceklerini söyledi. Rostov’da bulunan Prigojin Şoygu’nun kendisiyle görüşmemesi halinde Moskova’ya yürüyeceğini söyledi. Savunma Bakan Yardımcısı Yunus-Bek Yevkurov ve askeri istihbarat dairesi GRU Başkan Yardımcısı General Vladimir Alekseyev’le görüşen Prigojin, Rostov’da havaalanı dahil askeri tesisleri kontrol altına aldıklarını ileri sürdü.
Moskova Belediye Başkanı Sergey Sobyanin başkentte ek güvenlik önlemleri alındığını ve antiterör tatbikatı yapılacağını açıkladı. Bazı videolarda Moskova sokaklarında tanklar ve zırhlı araçların dolaştığı görülüyor.
Prigojin yaptığı sert açıklamalara karşın şu ana kadar Putin’i doğrudan hedef almaktan kaçındı. Wagner’in patronu bir dönem Kremlin’e catering (yemek servisi) hizmeti sunması nedeniyle “Putin’in şefi” olarak da anılıyor.
“Çatışma çıkar”
Rus gazeteci Konstantin Eggert, Rus ordusuyla Wagner birlikleri arasında çatışma çıkması olasılığı bulunduğunu söyledi.
Eggert, Deustche Welle’ye yaptığı değerlendirmede, “Eğer Putin yakında televizyona çıkıp bir açıklama yapmazsa zayıf görünecek. Bu olayla nasıl sonuçlanırsa sonuçlansın Putin rejimi üzerinde kalıcı etkiler bırakacaktır” dedi.
Amacı ne?
Wagner’in patronunun başlattığı, şimdilik çatışmalara yol açmayan isyanın başarılı olma olasılığı zayıf.
Ordu içinde destek bulmayı uman Prigojin’in amacının Savunma Bakanlığı yönetiminin değişmesini sağlamak olduğunu düşünenler de var. Ancak böyle bir ültimatomu kabul etmek Putin’i ve Kremlin’i zayıf gösterir. Diğer yandan, şu anda olayların merkezi konumundaki ülkenin güneyinde Ukrayna savaşında önemli görev üstlenen 58. ordu bulunuyor. Taraflar arasında çatışma çıkması durumunda ordu önceliği isyanı bastırmaya vereceği için Rusya’nın Ukrayna’daki savaş kabiliyetinin etkilenmesi olasılığı var.
“Çok başlılığın sonucu”
Moscow Times gazetesine konuşan üst düzey bazı Rus yetkililer şu anda büyük bir belirsizlik yaşandığı için hemen değerlendirme yapılmasının doğru olmayacağını söyledi.
Adını açıklamayan bir kaynak, olayların bu noktaya gelmesinin ordu içinde rakip gruplaşmaların ortaya çıkmasından kaynaklandığını savundu ve “Ortada iki güç (Rus ordusu ve Wagner birlikleri) ve bir süre karar mekanizması var. Kremlin bu durumu aslında öngörmüş ve sorun çıkacağı tahmin etmişti ama müdahaleden kaçınmıştı” dedi.
Prigojin-Şoygu çekişmesi
Prigojin’le Savunma Bakanı Şoygu arasında savaşın başından bu yana bitmeyen bir çekişme var. Şoygu’yu sık sık yetersiz kaldığı gerekçesiyle eleştiren Prigojin, son olarak Bahmut’taki çatışmalar sırasında Wagner birliklerine yeterli cephane verilmediğini söylemiş ve çatışmalardan çekilmekle tehdit etmişti.
Erdoğan-Putin görüşmesi
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşmesinde Rusya’da yaşanan son gelişmeler ele alındı.
İletişim Başkanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan, görüşmede aklıselim ile hareket edilmesinin gerektiğinin önemini vurguladı.
Görüşmede Rusya’da yaşananlardan kimsenin vazife çıkarmaması gerektiği vurgulayan Erdoğan, “Bu bağlamda yaşananların en kısa sürede uhuletle ve suhuletle çözülmesi için Türkiye olarak üzerimize düşeni yapmaya hazırız” dedi.
İlgili yazılar:
