İnsan hayatı üç önemli kötülük ile şekillenmiştir: Güç arayışı, aç gözlülük ve kıskançlık.
İnsanlar, önce gücün ne olduğunu keşfettiler. Güç, başkalarına kendi istediğini yaptırabilmek, hükmetmek demekti. Güç, insanı yoldan çıkartır; mutlak güç (otoriterlik) ise insanı saptırır. Albert Einstein’ın dediği gibi, tarih boyunca güç daima ahlaken düşük insanları cezbetmiştir. Geçmişte krallar, kendilerini Tanrı’nın yeryüzündeki temsilcisi ilan ettiler; kişisel hırsları için insan hayatını hiçe saydılar. Dünyada bütün olaylar, açlık ve aşk tarafından yönetilir. Eski krallıklar tarihe karışsa da bugün otoriter devletlerin zulmedici kolu altında yaşarken gene aynı tarihi kavşaktayız: Başka insanları ve sevilmeyi umursamamak, herkesi sevmek ve istediğimiz hayatı yaşayabilmek.
Bir kral savaşta galip gelince diğerinin tebaası kendisine katılırdı. Hükmedilenler, bir şekilde adapte olmak, yaşamanın bir yolunu bulmak zorundaydı. Kralların hayatı genellikle savaşlar, entrikalar ve hastalıklarla geçerdi. İşi, gücü ve düşmanı olmayan bir kral bulmak nadir rastlanan bir durumdu. Böyle bir kral ise yeni bir saray yaptırır, ava çıkar, kendine tapınak bir mezar yaptırırdı. Mısır’da 10 yaşında iken tahta çıkan kral III. Amenhotep’in (M.Ö. 1386-1349) çok boş vakti vardı. III. Amenhotep, çıktığı avlarda 102 aslan öldürmüştü. Memphis’te kendisi için bir tapınak ve Nil boyunca başka tapınaklar inşa etti. Ayrıca fark gözetmeksizin bulabildiği tüm prenseslerle evlendi. Kadınlar, sadece siyaseten değil zevk için de isteniyordu.
Amenhotep, Batı Sami topraklarının en güney ucuna göz kulak olan Gazze Valisi’ne gönderdiği bir tablette şöyle der:
“Bunu… güzel kadınlar getirmesi için sana (saray görevlisi) gönderdiğimi bildirmek için gönderiyorum. Toplam 40 kırk kadın; her biri 40 gümüş değerindedir. Çok güzel kadınlar gönder ama hiçbirinin sesinin tiz olmadığından emin ol. Bunun üzerine efendin kral sana ‘Bu çok iyi’ diyecek.“
Kendinden zayıf olan Anadolu’daki Hitit, Mitanni ve Tuşratta krallarının kız kardeşleri ve kızlarını da hareme toplamıştı. Hitit kralı kızını kendi teklif etmişti çünkü halkı açtı, tahıl depoları boştu. Amenhotep, aynı taktiği Babil kralına da uygulamıştı ama karşılığında kendi kızını vermeyi kabul etmemişti. Amenhotep, ittifak kurmak için pazarlık edebilir, dümen çevirebilir ama müttefiklerinin aşağılık olduğunu asla aklından çıkarmazdı.
Savaşlar dışında kralları ayakta tutan kalleşlikler ve entrikalardı. Kralı devirecek ya da devirmeyi düşünen yeni kral olma heveslisi, genellikle kralı iyi izleyen, yakınlarında bir yerde olandı. Krallığın ideolojisi ya din ya da nefretti. Kralların gücü sevgiye değil, korkuya dayanıyordu. Zafer geldiğinde kral şöyle derdi: “Hainler olmasa işimiz ne zor olurdu.“
Tarih dediğimiz aslında kanlı bir geçmiştir: Savaş, şiddet, işkence, katliam, zorbalık ve felaketler… Savaşlar kimin haklı olduğunu değil, güçsüz olduğunu ortaya çıkarmak içindi. Bütün sınırlar silahların gölgesinde çizilmiştir. Tarihteki en önemli olaylara, kargaşa ve cinnet anları, güçlü olanların çirkin yanları, kavgalar ve katliamlar eşlik eder. İmparatorlar ve krallar çoğu zaman halklarını yönetme becerisinden mahkûmlardı, hatta halkları için bizzat tehlike arz ediyorlardı. Tarih boyunca insan hayatı oldukça kısaydı. Feodal yaşam içinde insanlar barış zamanı çiftçilik yaparak vergilerini öder, savaşta da kral ya da padişah için ölürlerdi. En çok korkulan idam cezaları idi. Bu makalede kralların güç arayışını, kurdukları düzenin girdiği yozlaşma sürecini, felaketleri, bilge kralları, tarihin içinden örneklerle açıklayacak ve bugünün dünyasındaki güç ve yönetim yozlaşmasına ilişkin sonuçlar çıkarırken, insanların yeni bir hayata ve aşka başlamak için hâlâ cesaretlerinin olmadığı konusunu işleyeceğiz.
Krallık, genellikle “monarşi“ olarak adlandırılır çünkü bu yönetim şeklinde bir kişi evlilik ya da doğum yolu ile unvanını başka birine miras bırakabilir. Bu yüzden, krallıklar bazen bir kraliçe tarafından yönetilir. Kraliçe Victoria (1837-1901) ve Kraliçe Elizabeth II (1952- 2022) İngiliz tarihinde öne çıkan kraliçeler arasındadır. Ancak, bu kral değişikliği her zaman yumuşak bir geçişle taç giyerek ya da olması gerektiği gibi olmaz. Bazen kralın oğlu taç giyemeyecek kadar küçük yaştadır. Bu durumda hazır olana kadar bir naip atanır. Kralın veliahdı olacak bir erkek çocuğunun olmaması en büyük sorundur. Böyle bir durumda diğer kan bağı olan amcalar, kuzenler birbirini bertaraf etmek için çoktan müttefiklerini oluşturmuş, suikast planlarını yapmışlardır. Taca rakip olan hemen hemen bütün kuzenler ya öldürülür ya da Bizans’ta olduğu gibi kızgın demirle gözlerine mil çekilip kör edilerek zindana hapsedilirdi.
Etrafta pek çok prens, kont veya şövalye kral olmak için pusuda olurdu. Bunun için paranızın olması ve bir planınızı gerçekleştirecek bir ordu kurmanız ya da sarayın içinden birileri ile iş birliği yapmanız gerekirdi. Kral ya da unvan sahibi olmak istiyorsanız elinizi kana bulaştırmalıydınız. Kralı öldüren genellikle merhamet ettiği biri olmuştur. Onurlu davranmak genellikle işe yaramaz. Taht oyunu oynuyorsanız ya kazanırsınız ya da ölürsünüz; ortası yoktur. Kralın en iyi dostu koltuğu, kılıcı ve atı idi.
(Prof. Dr. Sait Yılmaz, tasam.org)
Makalenin devamını okumak için tıklayın
Görsel: maathalan.blogspot.com
