Oscar ödüllü ünlü Sovyet-Rus yönetmen Vladimir Menşov’un (81), koronavirüs nedeniyle hayatını kaybetmesinin üzerinden bir yıl geçti.
1939 yılında Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de doğan Menşov’un denizci babası Sovyet gizli servisi NKVD’de de görev yapmıştı. 1947 yılına kadar Bakü’de yaşayan Menşov, Azerbaycan ile ilgili sıcak duygularını yıllar sonra, “Orasını vatanım olarak görüyorum… Bakü her zaman güzel kentti ve öyle kalmaya da devam ediyor” diye paylaşmıştı.
Sinemaya atılan Menşov, 1976 yılında yönettiği “Pratik bir şaka” filmiyle hemen dikkat çekti. Film, bir lisede öğrenciler arasında yaşanan kıskançlık ve kavgayı konu etse de, aslında Menşov, toplumda öğrencilerin öğretmenleri, aileleri ve arkadaşlarıyla yaşadığı psikolojik ilişkileri irdeliyor. Menşov’un dediği gibi, “Bu film olmasaydı, Moskova Gözyaşlarına İnanmıyor da olmazdı.” Menşov’un asıl ününü sayesinde kazandığı film SSCB’de gişe rekorları kırdı. Film, Moskova’ya taşradan gelen 3 genç kızın hayatını anlatıyor. Bu kızların biri Moskova’yı fethetmek, biri ideallerinin, diğeri de aşk yoluyla başarı kazanmak peşinde. Film, 1981 “Yabancı Dilde En İyi Film” dalında Oscar Ödülü almıştı. O zaman törene gidemeyen Menşov, tam 10 yıl sonra ödülüne kavuştu.
Türkiye’de 1980’li yıllarda sinema ve televizyonlarda “Aşk Gözyaşlarına İnanmıyor” ismiyle gösterilen söz konusu filmde aslında aşktan ziyade kadının mücadelesi ön planda. Filmde kız çocuğuyla tek başına mücadele veren genç annenin yıllar sonra çalıştığı kurumunun başına geçmesi anlatılıyor. Menşov filminde, başarının sırrını sızlanmak ya da şikayet etmek değil çalışmak, mücadele etmek olduğu mesajını da veriyor.
Bu mesajı yönetmenin kendisi 2011 yılında Türkiye’ye yönelik bavul ticaretiyle örnek vererek anlatmıştı. Bir Ukrayna gazetesine konuşan Menşov, ailesinin geçimini sağlayabilmek için Türkiye’ye bavul ticaretine giden Rus kadınlar için şöyle konuşmuştu:
“Bence erkeklerden ziyade kadınlara bakarak toplumuzun bugünkü durumunu değerlendirmemiz lazım. Kadınlar daha fazla ayakta kalabiliyor. Bence yeni düzene ilk onlar uyum sağlayabildi. Çünkü ortada mutlak bir gerçek var: Çocuğun karnını doyurmalı. Çocuğunun karnının tok olması için kadın her mücadeleye hazır. Hatırlayalım, ilk bavul ticaretine gidenler kimlerdi? Kadınlar. Ellerine bavullarını aldılar, yola çıktılar. Ülkenin ayakta kalması böyle başladı.”
“Moskova Gözyaşlarına İnanmıyor” filmindeki durumun günümüzde de geçerli olduğunu ifade eden Menşov, “Kadınlar değişti, ekonomik açıdan daha bağımsız oldular. Erkekler olmadan da yapabilecek duruma geldiler. Bakınız, en çok boşanmayı kadınlar istiyor. Bazen, erkeğin kadına sadece çocuk doğurmak için lazım olduğunu düşünüyorum. Doğurduktan sonra ise kendisi çocuğuna terbiye verecek ve yetiştirecek durumda” diyor.
Eski ABD Başkanı Ronald Reagan, Sovyet lideri Mihail Gorbaçov’la ilk görüşmesine daha iyi hazırlanmak için “Moskova Gözyaşlarına İnanmıyor”u defalarca izlemişti. Menşov, Reagan ‘gizemli’ Rus ruhunu, mentalitesini çözebilmek için bizim filmi 8 kere izlemiş. Tabii bu filmi Reagan’a danışmanları önermiş. Amaç Rusları daha yakından tanımasına yardımcı olmakmış. Elbette bu bizler için hoş bir duygu…” demişti.
