Uluslararası enerji uzmanı Mehmet Doğan, son günlerde kamuoyunda polemik yaratan elektrik faturalarıyla ilgili olarak Twitter hesabından yaptığı paylaşımda konunun perde arkasını anlattı:
“Son zamanlarda elektrik faturaları hakkında ortaya atılan bir iddia var. Bu iddia doğru değil. Üzülerek görüyorum ki, bu iddia ile ilgili olarak kamuoyu çok yanlış bilgilendiriliyor. Doğruları yazmaya devam edelim…
İddiaya göre kamudan 32 kuruşa alınan elektrik halka 137 ile 206 kuruş arasında satılıyor. Daha iyi anlaşılabilmesi için birimleri TL/MWh yapalım. Yani deniyor ki, kamudan 320 TL/MWh’ye alınan elektrik 1373 TL/MWh ila 2060 TL/MWh’ye satılıyor.
Öncelikle şunu belirtmek lazım, kamudan dağıtım şirketlerinin aldığı elektrik çıplak elektrik fiyatı ama diğer satış fiyatının içerisinde dağıtım fiyatı, %18 KDV ve %5 tüketim vergisi yok. Yani karşılaştırılan rakam elma ile elma değil.
Bu rakamdan KDV’yi düşmeniz gerekiyor. 1373 TL/MWh /1,18 yaparsanız 1163.55 TL/MWh rakamını bulursunuz. Daha sonra dağıtım bedelini düşmeniz lazım, o da 329,483 TL/MWh, düşersek 834.076 TL/MWh bulursunuz. Şimdi de %5 tüketim vergisini düşmeniz lazım. 794 TL/MWh. Bu da tarife.
Şimdi doğru soruyu soralım: Neden kamudan 320 TL/MWh’ye alınan elektrik halka 794 TL/MWh fiyatla satılıyor? Doğru soru bu olmalı.
Cevaba gelelim: Kamunun dağıtım şirketlerinin bütün ihtiyacı olan elektriği satabilecek elektriği yok, dolayısı ile dağıtım şirketleri elektriği spot piyasalardan almak zorunda. Spot elektrik piyasalarında ise Ocak ayı ağırlıklı ortalaması 1178 TL/MWh.
Kamu dağıtım şirketlerinin sadece %65 elektriğini 320 TL/MWh’den karşılıyor. Geri kalan %35 elektriği dağıtım şirketleri 1178 TL/MWh’den alıyor. Ağırlıklı ortalama yaparsanız 620,3 TL/MWh bulursunuz. Bu çıplak maliyet. (%65-%35 oranı değişmiş olabilir emin değilim)
Üzerine Ocak ayı YEKDEM bedeli ilave ediliyor. 13,7 TL/MWh yani fiyat 634 TL/MWh oluyor. Bir de tabi dağıtım şirketinin perakende satış kârı var, o da %2,38. Onu da ilave edersek, 649 TL/MWh buluyoruz.
Şimdi şu soruyu sorabiliriz: 649 TL/MWh alım maliyeti olan bir elektrik neden 794 TL/MWh’ye satılıyor? Bu daha doğru soru. Şimdi ona gelelim. Çünkü tarifeler 3 aylık hazırlanıyor. 3 ay boyunca fiyat sabit.
Örneğin Şubat ayında elektrik spot fiyatı 1406 TL/MWh civarlarında. Spot fiyatlarında %20 ye yakın bir artış varken 794 TL/MWh değişmiyor. Bu yeni duruma göre hesap yaparsak 794 TL/MWh rakamına daha da yaklaşıyoruz.
Martta spot fiyatlar daha da artacağından ortalamada 794 TL/MWh maliyete çok yakın bir maliyet ortaya çıkacak belki de maliyet 794 TL/MWh’yi geçecek.
3 ay sonunda EPDK bütün hesapları inceleyerek dağıtım şirketlerine sadece %2.38 satış kârı bırakarak, tarifeleri tekrardan ayarlıyor. Zarar ettilerse, tarifeyi arttırıyor, kar edildiyse, tarifeyi düşürüyor.
Ancak kâr oranı değişmiyor. Dağıtım şirketlerinin yaptıkları satışlarda elde ettikleri kâr oranı %2,38’dir. Bu durum EPDK’nın 9732 kurul kararında yazmaktadır.
Özetle kamu, serbest piyasada fiyatlar 1406 TL/MWh iken biz ucuza elektrik kullanalım diye dağıtım şirketlerine elektriği 320 TL/MWh’den satıyor.
Peki sormamız gereken sorular ne olmalı?
1- Kamu neden 1406 TL/MWh’e elektrik satabilecek iken, dağıtım şirketine 320 TL/MWh’den elektrik satıyor? Gerçekten kamu elektriği 320 TL/MWh’ye mal edebiliyor mu? Yoksa sübvanse mi ediyor? Kamu 320 TL/MWh’e mal edebiliyorsa, diğer özel sektör mal edemiyor?
1.’in cevabı 320 TL/MWh’ye elektriğin üretilebilmesi mümkün değil. Açık ara sübvansiyon var. Ben kamu olsam fiyat neyse ondan satarım ama o zaman halkın ödediği fiyat 2 katına çıkar.
2- Peki neden bize faturalarımız yüksek geliyor? Cevap faturalarınız yüksek değil, maalesef ama maalesef alım gücümüz düşük. Daha önce de yazdım, sorunu doğru teşhis edebilirseniz çözüme ulaşmanız kolaylaşır.
Son söz (1) Kimse sizi kazıklamıyor. Dağıtım şirketinin satış kârı %2.38.
Son Söz (2) Bu yapılan sübvansiyonu elbet birisi ödüyor, ödeyecek. Eninde sonunda bugün ya da yarın yine biz ödeyeceğiz.”
