Türk Dil Kurumu (TDK), Türkçede sürekli yaşanan değişime önderlik etmeye ve diğer dillerden gelen yeni kelimelere karşılıklar bulmaya çalışıyor.
Her ne kadar bu zaten TDK’nin görevi olsa da yabancı bir dilden gelen kelimeye Türkçe karşılık bulmak işin sadece bir parçası. Dilde zorlama olmadığı için, bulunan kelimenin toplum tarafından gönüllü benimsenmesi ve kullanılması gerekiyor.
Örneğin, Latince “computare” kelimesinden yayılan “computer” pek çok dile bu şekilde girerken TDK sözcük için “bilgisayar” karşılığını önermiş ve bu kelime toplum tarafından beğenilerek hemen benimsenmiş. Yakın geçmişten örnek vermek gerekirse, İngilizce “selfie” kelimesinin Türkçe karşılığı olan “özçekim” de TDK’nin toplum tarafından kabullenilen başarılı önerileri arasında.
Ancak, bir de kısmen benimsenen ya da hiç benimsenmeyen örnekler var.
Örneğin, anarşi kelimesinin önerilen karşılığı “kargaşa” kelimesi tümüyle benimsenmiş değil. Kargaşa günümüzde kullanılan kelimeler arasında yer alsa da, onun yerine anarşi diyenlere de rastlıyoruz.
Aforizma için önerilen özdeyiş de kısmen başarılı olan örnekler arasında. TDK’nin önerdiği cankurtaran kelimesi ise giderek daha az kullanılıyor, yerine ambulans tercih ediliyor. Anchorman için önerilen ana haber sunucusu kullanılmakla birlikte orijinalini tümüyle unutturmuş değil. Benzer şekilde, mesaj yerine ileti diyenler de azınlıkta kalıyor. TDK’nin önerdiği uyarlama kullanılsa da, adaptasyon kelimesinin yerini tamamen alabilmiş değil. Yonga kelimesi kullanılmakla birlikte daha çok çip tercih ediliyor.
Memurlar.net sitesi bir de toplum tarafından hiç benimsenmeyen, hatta bazılarını belki de ilk kez duyacağımız kelimelerin listesini yapmış.
İşte kelimelerin orijinalleri ve TDK’nin önerdiği Türkçe karşılıkları:
Abone-Sürdürümcü
Afiş-Ası
Ajanda-Andaç
Amblem-Belirtke
Atölye-İşlik
Avans-Öndelik
Badminton-Tüytop
Baypas-Köprüleme
CD-Yoğun disk
Depozito-Güvence akçesi
Fabrika-Üretimevi
Finanse-Akçalanmış
Fırst Lady-Başbayan
Geometri-Eşölçüm
Gurme-Tatbilir
Jeoloji-Yer ölçümü
Kaparo-Güvenmelik
Migren-Yarım baş ağrısı
Otizm-İçeyöneliklik
Navigasyon-Yolbul
Otomasyon-Özişler
Panik-Ürkü
Prime time-Altın saatler
Self Servis-Seç al
Subjektivizm-Öznelcilik
Sürpriz-Şaşırtıcı
Terörist-Yıldırıcı
Tirbüşon-Burgu
Tribün-Sekilik
Türbülans-Burgaç
Ultrason-Yansılanım
Zapping-Geçgeç
Benzer yazılar:
***
Medya Günlüğü sosyal medya hesapları:
