Bundan 97 yıl önce kabul edilen Türk alfabesinde 29 harf bulunuyor; bunlardan sekizi ünlü, kalanlar ise ünsüz.
Bunlardan biri var ki, kalan 28 harften çok farklı. Hatta Türkçedeki en ilginç harf olduğunu söylemek bile mümkün.
Bu, Türkçede “yumuşak g” olarak bilinen Ğ harfi. İlginçliği kendine has bir fonetik özelliğe sahip olmasından ve tek başına bir ses çıkarmamasından ama çevresindeki sesleri etkilemesinden kaynaklanıyor. Yani karşımıza sık çıksa da aslında bu harfin tam bir okunuşu yok.
Sessiz olmasına sessiz ama bu hiçbir işlevi olmadığı anlamına da gelmiyor.
Örneğin, ünlüler arasında yer aldığında onları uzatıyor veya yumuşakça birbirine bağlıyor.
dağ → “daa”
ağaç → “aa-aç”
değil → “dee-il”
Belki bazı ağızlarda hâlâ bir “ğ” sesi gibi duyulabilir ama İstanbul Türkçesinde bu ses “yutulmuş” durumdadır.
Yumuşak g ortada veya sonda yer alabiliyor. Örnek: yağmur, soğuk, uğur
Fakat Türkçede kelime başında yer almıyor. Yani Türkçede Ğ ile başlayan bir kelime yok.
Yumuşak g, Eski Türkçedeki “ğ” sesinden geliyor. Zamanla bu ses, bazı Türk lehçelerinde değişerek ya yutulmuş ya da başka seslere dönüşmüş. Bugünkü Türkçede daha çok fonetik bir köprü görevinde.
Yumuşak g, birçok dilde karşılığı olmayan bir ses türü. Latin harflerine dayanan dillerde genelde her harf bir sese karşılık gelir; ama Türkçedeki “ğ” sadece bir bağlaç harf gibi çalışır. Bu da özellikle Türkçe öğrenenler için kafa karıştırıcı bir durum.
Diğer yandan, yabancılar açısından bu harfin bulunduğu bir Türkçe kelimeyi doğru telafuz edebilmek son derece zor. Örneğin, Ruslar “ErdoĞan” kelimesini sadece “ErdoGan” olarak söyleyebiliyor.
İnternet ortamında veya mesajlaşmada “ğ” harfi bazen:
“g” olarak yazılır (ağır → agir),
Bazen tamamen atlanır (soğuk → souk),
Bazen de “gh” gibi yabancılaştırılmış biçimlerde görülebilir (dağ → dagh).
Ancak bu yazım tarzları resmi yazışmalarda geçerli değildir.
Azerbaycanca, Gagavuzca, Özbekçe gibi Türk dillerinde farklı şekillerde karşımıza çıkar:
- Azerbaycanca’da “ğ” sesi korunmuş ama genellikle daha belirgin telaffuz ediliyor.
- İngilizce veya Fransızcada doğrudan bir karşılığı yok.
***
Medya Günlüğü sosyal medya hesapları:
