Kısa süre öncesine kadar neredeyse mükemmel düzeyde bulunan Rusya-Azerbaycan ilişkileri, bir uçak kazasının ardından aniden inişe geçti.
25 Aralık’ta Bakü’den Çeçenistan’ın başkenti Groznıy’a giden Azerbaycan Havayolları’na (AZAL) ait yolcu uçağının Kazakistan’ın Aktau kentinde düşmesi sonucu 38 kişi hayatını kaybetti. Uçağı Rus hava savunma sistemlerinin düşürdüğü haberlerinin ardından Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’i arayarak “yaşanan trajedi için” özür diledi ancak sorumluluğu üstlenmedi. Rus kaynakları, Ukrayna’nın İHA saldırısına Rus hava savunma sistemlerinin karşılık verdiği sırada uçağın bölgede uçtuğunu bildiriliyor. Rus yetkililerin, uçağın acil iniş yapmasına izin vermediği söyleniyor.
Aliyev’in, Rusya’nın uçağın düşürülmesinin sorumluğunu üstlenmesi ve kurbanlar için tazminat ödenmesi talepleri karşısında Moskova’nın sessiz kalmasının ardından Bakü peş peşe Moskova karşıtı adımlar atmaya başladı.
Önce Aliyev, Ukrayna’ya bir milyon dolarlık insani yardım yapılmasıyla ilgili bir kararname imzaladı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı, “Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü destekliyoruz ve bunu bazı ülkeler gibi kapıların arkasına saklanmadan yapıyoruz” dedi.
Ardından Bakü’deki Ukrayna ve Rusya büyükelçilikleri önünde Kiev’e destek amacıyla sessiz bir miting düzenlendi. Normalde bu tür eylemlere kesinlikle izin vermeyen güvenlik kuvvetleri göstericilere müdahale etmedi.
Bu gelişmelerden sonra, Bakü’de faaliyet gösteren “Rus Evi”, yasalara uygun kayıtlanma kuralını yerine getirmediği gerekçesiyle geçen hafta kapatıldı. Rus kültürünün yayılması için çalışan kurumun faaliyet gösterdiği ülkeler arasında Türkiye de bulunuyor. Ardından, Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı kapatma kararını eleştiren Rus Parlamenter Nikolay Valuyev’in ülkeye girişini yasakladı. Azerbaycan medyasında, “Rus Evi”nin casusluk faaliyeti yürüttüğü yolunda suçlamalar çıktı.
Kriz habercisi bütün bu gelişmelerin öncesine kadar Rusya ile Azerbaycan arasındaki ilişkiler son derece yakındı.
Aslında, Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından Moskova’nın Kafkasya’daki tek müttefiki Ermenistan’dı. Ancak Nikol Paşinyan’ın iktidara gelmesinin ardından ilişkiler bozuldu ve 2020 yılındaki Karabağ Savaşı’nda Rusya stratejik bir hamle yaparak Ermenistan’a desteğini çekti ve Azerbaycan’ın savaşı kazanmasına uzanan yolu açtı. O tarihten sonra Moskova-Bakü ilişkileri hızla gelişti.
Yaşanan son gerginliğe rağmen Rusya-Azerbaycan ilişkilerinin kopmaya sürüklenmesi zayıf bir olasılık görülüyor.
