Amerikalılar 5 Kasım 2024’te bir sonraki ABD başkanını seçmek üzere sandık başına gidecek.
Seçmenler aynı zamanda yaşamlarını etkileyen yasaların çıkarılmasında kritik rol oynayan Kongre üyeleri için de oy kullanacaklar.
ABD politikasında sadece iki partinin hakimiyeti var. Modern zamanlardaki tüm başkanlar bu partilerden birine mensup.
1-Başkanlık seçimi ne zaman?
1-2024 başkanlık seçimi 5 Kasım 2024 Salı günü yapılacak.
Seçimi kazanan kişi Ocak 2025’ten itibaren Beyaz Saray’da dört yıl süreyle görev yapacak.
Başkanın kendi başına bazı yasaları geçirme yetkisi var, ancak çoğunlukla yasaları geçirmek için Kongre ile birlikte çalışması gerekiyor.
Dünya sahnesinde, ABD lideri ülkeyi yurt dışında temsil etme ve dış politika yürütme konusunda büyük ölçüde özgürlüğe sahip.
2-Adaylar kim ve nasıl belirleniyor?
2-İki ana parti, tüm eyaletlerde eyalet önseçimleri ve parti kurultayları düzenleyerek bir başkan adayı belirliyor.
Adayların belirlenmesinde partiler arasında bazı farklılıklar mevcut. Süreç de bir eyaletten diğerine değişebiliyor.
Cumhuriyetçi Parti’de eski Başkan Donald Trump rakiplerine büyük fark atarak partisinin desteğini kazandı. Wisconsin’de düzenlenen parti kongresinde Cumhuriyetçilerin resmi adayı oldu.
Demokrat Parti’de ise Başkan Yardımcısı Kamala Harris aday. Harris, Başkan Joe Biden’ın adaylıktan çekilmesinin ardından yarışa katıldı ve Chicago’da yapılan kongrede aldığı onayla adaylığı resmileşti.
Başkanlık yarışında bazı bağımsız adaylar da olacak.
Eski başkan John F Kennedy’nin yeğeni Robert F Kennedy Jr. da bunlardan biriydi; ancak daha sonra Trump’a destek vermek üzere çekildiğini açıkladı.
3-Demokratlar ve Cumhuriyetçiler neyi temsil ediyor?
3-Demokratlar liberal bir siyasi parti. Gündemini büyük ölçüde insan hakları, geniş sosyal güvenlik ağı ve iklim değişikliğine yönelik önlemler oluşturuyor.
Cumhuriyetçiler ise ABD’deki muhafazakâr siyasi parti. GOP (Büyük Eski Parti) olarak da bilinen bu parti, daha düşük vergileri, hükümetin rolünün küçültülmesini, bireysel silahlanma haklarını ve göç ve kürtaj konusunda daha sıkı kısıtlamaları savunuyor.
4-ABD başkanlık seçimleri nasıl işliyor?
4-Seçimleri kazanan, ülke genelinde en çok oyu alan aday olmayabiliyor.
İki aday da 50 eyalette düzenlenen seçiciler kurulu seçiminde yarışıyor.
Sandığa giden seçmenler, kayıtlı oldukları eyaletin Seçiciler Kurulu’na göndereceği delegeleri, delegeler de başkan ve başkan yardımcısını seçiyor.
Her eyalet, kısmen nüfusa bağlı olarak belirli sayıda seçici kurul oyuna sahip. Toplam 538 oy söz konusu ve 270 ya da daha fazla oy alan aday kazanmış oluyor.
İki eyalet hariç, tüm eyaletlerde seçimi kazanan aday tüm delegeleri de kazanmış oluyor. Maine ve Nebraska’da ise adayların aldığı oy oranına göre eyaletin delegeleri paylaştırılıyor.
Eyaletlerin çoğu bir partiye ya da diğerine meyilli oluyor. Bu nedenle genellikle her iki adayın da kazanabileceği bir düzine kadar eyalete odaklanılıyor.
Önemli olan delege sayısı olduğundan ülke genelinde en fazla oyu kazanan adayın başkan seçilemediği durumlar da oldu.
Bunun son örneği 2016’da yaşandı. Demokrat Parti’nin başkan adayı Hillary Clinton, ülke genelinde Cumhuriyetçi Parti’nin adayı Donald Trump’tan 3 milyon daha fazla oy almasına karşın yeterli delege sayısına ulaşamadığı için seçilemedi.
5-Başka kimler seçilecek?
Tüm dikkatler başkanlığı kimin kazanacağı üzerinde olacak, ancak seçmenler oy pusulalarını doldururken aynı zamanda yasaların çıkarıldığı Kongre’nin yeni üyelerini de seçecekler.
Kongre, 435 sandalyenin tamamının seçileceği Temsilciler Meclisi ve 34 sandalyenin yarışacağı Senato’dan oluşuyor.
Cumhuriyetçiler şu anda harcama planlarını onaylayan Temsilciler Meclisi’ni kontrol ediyor. Hükümetteki önemli atamaları oylayan Senato ise Demokratların elinde.
Bu iki meclis yasaları geçiriyor ve her iki mecliste de iktidar partisinin başkanla aynı fikirde olmaması halinde Beyaz Saray’ın planları üzerinde bir kontrol işlevi görebilir.
6-Kimler oy kullanabilir?
18 yaş ve üzerinde olan her ABD vatandaşı her dört yılda bir yapılan başkanlık seçimlerinde oy kullanma hakkına sahip olur.
7-Seçim sonuçları ne zaman belli olacak?
Genellikle seçim gecesi seçimin galibi ilan ediliyor. Ancak 2020’deki seçimde tüm oyların sayılması birkaç gün sürdü.
Seçimden sonraki dönem, eğer bir başkan değişikliği varsa, geçiş dönemi olarak biliniyor.
Bakanlar da dahil olmak üzere yeni yönetimin oluşması ve yeni dönem için planlar yapması için geçen süreyi ifade ediyor.
Başkan Ocak ayında Washington’daki Kongre binasının merdivenlerinde düzenlenen yemin töreniyle resmen göreve başlıyor.
