Paranın cebimize girmesiyle çıkması arasında geçen kısa sürede bile değer kaybettiği bir dönemden geçiyoruz.
Tedavülde 200, 100, 50, 20,10 ve 5 liralık banknotlar bulunuyor. Türkiye Büyük Millet Meclisinden (TBMM) aldığı yetkiyle para basma ve ihraç etme yetkisine sahip tek kurum olan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) 2023 Temmuz ayı verilerine göre, dolaşımda yaklaşık 440 milyar liralık banknot bulunuyor. Bunun yarısından fazlasını, yaklaşık 286 milyar lirasını 200’lükler oluşturuyor. Enflasyon koşullarında 500 liralık banknotların da çıkıp çıkmayacağı bir süredir tartışma konusu.
Alışkanlıkla sadece üzerindeki rakama baktığımız banknotlar aslında çok önemli bilgileri de barındırıyor.
TCMB 5 liralık banknotu örnek vererek bu bilgileri şöyle açıklıyor:
| Emisyon Grubu | : | E-9 |
| Tertibi | : | I. Tertip |
| Basıldığı Yer | : | Türkiye |
| Dolaşıma Çıkış Tarihi | : | 1 Ocak 2009 |
| Taşıdığı İmzalar | : | Durmuş Yılmaz (Başkan) Doç. Dr. Erdem Başçı (Başkan Yardımcısı) |
| Boyutları | : | 64 x 130 mm |
| Ön Yüz | : | Atatürk Portresi |
| Arka Yüz | : | Ord.Prof.Dr. Aydın Sayılı’nın bir portresi |
| Hakim Rengi | : | Kahverengi |
Holografik Şerit Folyo: Banknot tasarımıyla uyumlu çeşitli motiflerden oluşur. Banknota farklı açılardan bakıldığında bu motifler renkli ve parlak yansımalar verir. Dikdörtgen şekil içindeki “TL” harfleri kupür değerine dönüşür.
Emniyet Şeridi: Kağıda gömülü olarak yer alır. Üzerinde “5” sayısı ile “TL” harfleri bulunur. Banknot ışığa tutulduğunda her iki yüzden de kesintisiz bir hat şeklinde görülür.
Gizli Görüntü: Banknota yatay konumda ve göz hizasında bakıldığında, Atatürk portresinin sağ alt köşesindeki yedigen şeklin içinde “5” sayısı görülür.
Bütünleşik Görüntü: Banknot ışığa tutulduğunda, sol üst kenarda yer alan şekiller arka yüzdeki şekillerle birleşerek kupür değerini oluşturur.
Filigran: Banknotları ön yüzünde bulunan Atatürk portresinin küçüğü ile kupür değerini gösteren “5” sayısından oluşur. Banknot ışığa tutulduğunda her iki yüzden de görülür. Banknot ışığa tutulduğunda, sol üst kenarda yer alan şekiller arka yüzdeki şekillerle birleşerek kupür değerini oluşturur.
Kabartma Baskı: Banknotun ön yüzünde farklı yerlerde bulunur ve dokunulduğunda hissedilir.
Renk Değiştiren Şerit: Banknota farklı açılardan bakıldığında altın sarısına dönüşür. Üzerinde “5” sayısı ve “TL” harfleri bulunur.
Görme Engellilere Yönelik Özellik: Banknotların ön yüzünde, filigranın sol üst kenarında Braille alfabesinden yaralanılarak hazırlanmış, parmakla dokunulduğunda hissedilebilen noktalar bulunmaktadır.
Boyut Farkı: Tüm banknotlarımızın uzun kenarında 6 mm, kısa kenarında ise ikili grup olarak 4 mm fark oluşturulmuştur.
Renklendirilmiş Banknot Kağıdı: Her kupürün hakim renginin açık bir tonu kağıt rengi olarak uygulanmıştır.
Mikro Yazı: Banknotların ön yüzünde ay-yıldız motifin içindeki “5 TL” ibaresi ile holografik şerit folyo üzerindeki dikdörtgen şeklin alt ve üst kenarında “TCMB” ibaresi mikro yazılıdır.
Ultraviyole (UV) Özellikler:
a) Banknot kağıdı UV ışık altında parlama yapmaz.
b) Banknot kağıdında bulunan ve normalde görülmeyen kılcal lifler UV ışık altında mavi ve kırmızı renkte parlama verir.
c) Emniyet şeridinde mavi renkte parlama görülür.
d) Atatürk portresi üzerinde “5” sayısı ve “TL” harfleri belirerek kırmızı renkte parlama verir.
e) Kırmızı seri ve sıra numarasında canlı ve parlak kırmızı, siyah seri ve sıra numarasında sarımsı yeşil parlama görülür.
Kaynak: tcmb.gov.tr
