Türkiye’de Ekim 2021’de kabul edilen “dezenformasyon” yasası ile internet trafiği bant genişliğinin daraltılması kararı verilmesi mümkün. Bu yasa ile sosyal medya platformlarına erişim kısıtlaması getirilebiliyor.
İngilizcesi bandwidth olan bant genişliği ifadesi, internetle bağlantı halinde olan herhangi bir cihazın belirli zaman dilimi kapsamında alabileceği veri miktarını anlatmak için kullanılıyor.
Bu kısıtlamayı aşmanın tek yolu ise VPN kullanımı ve Türkiye’de sosyal medyada erişim engelini aşabilmek için VPN ile ilgili çok sayıda paylaşım yapılıyor.
VPN, İngilizce’de ‘virtual private network’, yani sanal özel ağ anlamına geliyor.
Normal şartlarda kullandığımız cihazlar, internet servis sağlayıcımız aracılığıyla doğrudan internete bağlanırken VPN, cihazımız ile bir başka bilgisayar arasında güvenli bağlantı kurarak özel bir ağ oluşturuyor.
Böylece bir başka cihazın internet bağlantısını kullanarak internete erişmiş oluyoruz.
Bu sayede de kimliğimiz ve internet aktivitemiz gizli kalabiliyor.
VPN tam gizlilik sağlıyor mu?
VPN’ler masaüstü bilgisayarlarda, laptoplarda, tablet ve telefonlarda, genellikle kurumsal çalışma ortamlarında çalışanların ofis dışındayken ve uzaktan çalışırken özel işletim sistemlerine güvenli bir şekilde erişebilmesi için kullanılır.
Ancak VPN’ler aynı zamanda kullanıcıların çevrimiçi aktivitelerini başka ülkelerdeki bilgisayarlara yönlendirerek devletlerin internet erişimine uyguladığı sansür ve kısıtlamaları aşmak için de etkili olabiliyor.
Örneğin belli bir ülkede telif hakkı olmayan bir filme VPN aracılığıyla ulaşmak mümkün olabiliyor.
Bazı ülkeler VPN sunucularını engellemeye çalışsa da devamlı yenileri ortaya çıktığı için erişimi tamamen kısmak çoğu zaman mümkün olamıyor.
Diğer taraftan bazı VPN sunucuları, kullanıcılarının bilgilerini kaydettiği için tam gizlilik sağlanamayabiliyor.
Ancak VPN, kullanıcıların IP adresini saklayarak gizliliği ve güvenliliği artırdığı için tercih ediliyor.
Nasıl kullanılır?
Bulunduğunuz yere ve cihazınızın türüne bağlı olarak kendiniz bir VPN sunucusu oluşturabilirsiniz. Ancak bunun en çok tercih edilen ve en pratik yolu VPN kullanılabilecek internet sitelerinde birine girip ya da uygulamalardan birini indirip kayıt olarak işlemcinize uygun sürümü indirmek olacaktır.
Bu sitelerin büyük çoğunluğu ücretli ancak bazıları ilk kez kullandığınızda bir süre deneme amaçlı sınırlı da olsa ücretsiz servis sağlıyor. Uygulamalar da kullanım sırasında ücret alabiliyor. Bazılarında da deneme süresinin sonunda para iadesi yapılabiliyor.
VPN’e kayıt olup bağlanma seçeneğine tıklandığında, kullanılan ağ, uzaktaki bir sunucu aracılığıyla yeniden yönlendirilerek IP adresini gizler. Cihaz, bağlandığı VPN ile aynı yerel ağda olduğunu algılar. Böylece coğrafi olarak engellenmiş internet sitelerine erişim mümkün hale gelir. İnternet servis sağlayıcısı da, hangi internet sitelerinin ziyaret edildiğini tespit edemez.
Bant daraltma
2022 Ekim ayı sonunda yasalaşan Dezenformasyon Yasası ile internet trafiği bant genişliğinin daraltılması kararı verilmesi halinde, süreç şu şekilde işliyor:
-Karar erişim sağlayıcılara bildirilmek üzere BTK’ye gönderiliyor.
-Bildirimden itibaren derhal ve en geç 4 saat içinde kararın erişim sağlayıcıları tarafından uygulanması gerekiyor.
Dezenformasyon Yasası’nın “Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” ile ilgili bölümü Meclis’te tartışmalara neden olmuştu.
Muhalefetin, yasa metninden çıkarılması veya öngörülen cezanın indirilmesi, sanıkların tutuksuz yargılanması yönündeki uzlaşma çağrılarına karşın, “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma suçunu” düzenleyen değişiklik yapılmaksızın geçti.
Bu madde şu şekilde:
“Sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır. Fail, suçu gerçek kimliğini gizleyerek veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlemesi hâlinde, birinci fıkraya göre verilen ceza yarı oranında artırılır.”
Görsel: Pixabay
