İsviçre’de düzenlenen Ukrayna’da barışın sağlanması konulu zirveye, Fener Rum Patriği Bartholomeos’ın “ekümenik” sıfatıyla katılması Rusya’nın tepkisini çekti.
Rusya Dışişleri Bakanlığından bir kaynak Medya Günlüğü’nün konuyla ilgili sorusu üzerine, Fener Rum Patrikhanesi’nin Washington’ın “kuklası” olduğunu ileri sürdü. İsminin açıklanmasını istemeyen Rus diplomat, “Moskova, Fener Rum Patrikhanesini bağımsız bir teşkilat olarak görmüyor. Bu teşkilat, ABD’nin ajanı ve kuklası. Yaptıklarına bir bakın. Kilisenin kanunlarını ihlal ederek Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin parçalanmasına neden oldu” dedi.
Fener Rum Patrikhanesi’nin Ukrayna ihtilafından yararlanmaya çalıştığını savunan Rus diplomat, “2022’de Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı Özel Askeri Operasyonu’ndan önce Fener Rum Patrikhanesi’nin o bölgedeki siyaseti de çok dikkat çekici. Hepsi Amerikan oyunlarının bir parçası. Ayrıca bu teşkilat, Ukrayna’da kendi etki alanını genişletmek için bölgedeki ihtilaftan yararlanmaya da çalışıyor” diye konuştu.
Fener Rum Patriği Bartholomeos’un İsviçre’deki zirveye “devlet” statüsünde katıldığı iddiaları üzerine Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli, Anayasa’da Patrikhane’nin konumuna ilişkin değişiklik olmadığını belirterek “Türk anayasası ve kanunları himayesinde varlık gösteren Patrikhane’nin, gayrimüslim azınlıklara ait herhangi bir kilise veya sinagogdan daha fazla yetki veya hakkı bulunmuyor. Patrikler ise idari açıdan Fatih Kaymakamlığı ve İstanbul Valiliği’ne bağlı bulunuyor” açıklamasını yapmıştı.
2019 yılında Fener Rum Patriği Bartholomeos, Ukrayna Ortodoks Kilisesi’ne bağımsızlık kazandıran kararnameyi Ukrayna Devlet Başkanı Petro Poroşenko’nun katıldığı törenle İstanbul’da verdi. Ukrayna Ortodoks Kilisesi’ne bir çeşit özerklik tanınmasını öngören “Tomos” Kararnamesi’nin verilmesine, o ana kadar bağlı olduğu Rus Ortodoks Kilisesi sert tepki gösterdi.
Bu yılın Ocak ayında ise, Rus Ortodoks Kilisesi’nin ruhani lideri Patrik Kirill (küçük fotoğrafta sağda), Ukrayna’daki Ortodoks Kilisesi’nin bölünmesini tanıdığı gerekçesiyle Fener Rum Patrikhanesi’ni “günah işlemek”le suçladı. Moskova ile Fener Rum Patriği Bartholomeos arasındaki gergin ilişkilere de değinen Kirill, “Fener Rum Patriği’nin bağımsız bir insan olmadığını herkes biliyor. Bu dünyadaki iktidar sahibi olanların güçlü etkisi altında. Hiçbir desteği yok. Türkiye’de kendi cemaati yok” iddiasında bulundu.
Geçen yıl da, Rusya Dış İstihbarat Servisi (SVR) Başkanı Sergey Narışkin de, Ukrayna’daki kutsal Ortodoks eşyaların Fener Rum Patrikhanesi’ne devredilmesi için taraflar arasında bir liste hazırlandığını belirterek hem Kiev’i hem de Fener’i suçladı. Narışkin, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski’nin İstanbul ziyareti sırasında Patrik Bartholomeos ile Fener Rum Patrikhanesi’ne “geçici olarak” devredilecek değerli Ortodoks eşyaların bir listesi üzerinde anlaştığını söyledi.
2022 yılında Rus Ortodoks Kilisesi Dış Kilise İlişkileri Dairesi Başkanı Volokolamski Mitropolit İlarion, ABD’nin Fener Rum Patrikhanesi’ne sağladığı desteğe dikkat çekerek, “Bu sayede Fener Rum Patriği Bartholomeos Türkiye’deki konumunu koruyor” dedi. Mitropolit İlarion, “Fener Rum Patriği faaliyetlerinde ABD’ye güveniyor. Başlıca yandaş ve sponsorları orada yaşıyor. Fiziki olarak bulunduğu Türkiye ile ABD’den siyasi destek alıyor. Amerika’nın desteği sayesinde Türkiye Cumhuriyeti’ndeki konumunu çok sallantılı da olsa koruyor” dedi.
2019 yılında Rus Ortodoks Kilisesi’nin önemli isimlerinden Dimitri Smirnov da, Fener Rum Patriği Bartholomeos’a sert tepki göstererek, “açgözlülükle” suçladı ve patrikliğinin “aldatmaca” olduğunu iddia etti. Smirnov, “Artık yüzyıllardır Konstantinopol diye bir kent yok, bütün Konstantinopol Kilisesi bir odanın salonunda bulunuyor. Sadece bir unvanı var. İstanbul’da dolaşma hakkı bile yok” dedi.
25 Nisan 2018’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Fener Rum Patriği Bartholomeos’u kabul etmişti. Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde basına kapalı yapılan kabul 35 dakika sürmüştü. Rus medyası, görüşmenin Moskova’dan gelen tepkiler üzerine yapıldığını iddia etmişti.
Fuad Safarov, Moskova
