İnsanların 2-3 yaşından önceki anılarını hatırlayamaması durumu, bilimsel olarak “bebeklik amnezisi” ya da “bebeklik unutkanlığı” olarak isimlendiriliyor.
Bebeklik döneminde genellikle “anısal bellek” olarak isimlendirilen ve deneyimlediğimiz olaylara ait anıları hatırlayamıyoruz. Ancak araştırmalar bebekliğin erken dönemlerinden itibaren bazı bellek türlerinin oluşmaya başladığını gösteriyor.
Örneğin, 1987 yılında 2-6 aylık bebeklerle yapılan bir bilimsel araştırmada bebekler, üzerinde bir oyuncak asılı olan beşiğe yerleştirildi. Bebeklerin bacağına bağlanan ipin diğer ucu ise oyuncağa tutturuldu. Bu sayede bebekler tekme attıklarında oyuncağın hareket ettiğini öğrendi. Daha sonra araştırmacılar bebeklerin öğrendikleri bu bağlantıyı ne kadar süre hatırlayabildiklerini test etti. Sonuçta 2 aylık bebeklerin bu bağlantıyı 1-2 gün sonra hatırlayabildiği anlaşıldı. Daha büyük bebeklerin ise öğrendikleri bu bilgiyi daha uzun süre belleklerinde tutabildiği belirlendi. Bu bilgiler işlemsel bellek (*) olarak isimlendirilen bellek türünün bebeklerde çok erken dönemlerden itibaren oluşmaya başladığını gösteriyor.
Bebeklik döneminde öğrendiğimiz bilgileri, başımızdan geçen olayları, yaşadığımız yerleri ve tanıştığımız insanları (Otobiyografik bellek olarak isimlendirilir.) hatırlayamamamızın nörobiyolojik temeli tam olarak aydınlatılabilmiş değil. Ancak geçmişte yaşadığımız olayları hatırlamamızı sağlayan otobiyografik belleğin oluşmasında önemli rolü olan, beynin hipokampus bölgesinin bebeklik döneminde henüz gelişimini tamamlamamış olması bu durumun nedenlerinden biri olarak kabul ediliyor. Ayrıca otobiyografik belleğin oluşmasında benlik algısının önemli işlevi var. Bebekler yaklaşık olarak iki yaşında kendi benliklerinin farkına varmaya başlıyor.
Sonuçları yakın zamanda Science dergisinde yayımlanan bir araştırmada ise fareler üzerinde yapılan deneylerde bebeklik dönemindeki anıların uzun süreli bellekte depolanmasında değil, yetişkinlik döneminde bu bilgilere ulaşma konusunda bir sorun olabileceği ortaya kondu.
(Dr. Tuba Sarıgül, bilimgenc.tubitak.gov.tr)
İşlemsel bellek: Tekrar edilerek öğrenilen farklı eylemlerin ve motor becerilerin nasıl gerçekleştirildiğiyle ilgili bilgilerin saklandığı, uzun süreli bellek türüdür.
Görsel: Halil Ocaklı
