Neredeyse 10 yılı aşkın süredir Batı’nın yaptırımlarına hedef olan Rusya’da ekonomi tahminlerin tersine bir çöküş yaşamadı ancak son zamanlarda giderek daha fazla zorlanmaya başladı.
ABD Başkanı Joe Biden, Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgal etmesinden kısa süre sonra uygulayamaya konulan yaptırımların Rus rublesini enkaza çevireceğini söylemişti.
O yıl Rusya’nın gayri safi milli hasılası (GSMH) gerçekten de yüzde 2.1 oranında düştü ancak bir sonraki yıl yüzde 3.6, geçen yıl ise yüzde 3.8 artış gösterdi.
Özetle, Batı’nın yaptırımlar sayesinde çökeceğini umduğu Rus ekonomisi sallansa da büyük bir kriz yaşanmadı. Bu durum temelde günümüzde de devam ediyor ancak son zamanlarda ekonomiden geleceğe dönük iyi sinyaller gelmiyor. Birinci neden olarak, aslında Kırım’ın ilhakının ardından uygulamaya konulan Batı’nın yaptırımlarının artık can yakmaya başlaması, ikinci neden olaraksa Ukrayna savaşının maliyetinin giderek artması gösteriliyor.
Rus ekonomisinin Batı’nın tahmin ettiğinden daha dayanıklı çıkması üç unsura bağlanıyor:
*Savaş öncesindeki yüksek döviz rezervleri.
*Enerji kaynaklarının ihracından gelen düzenli gelir.
*Savaşın sivil ekonomi üzerindeki kısıtlı etkisi.
Moscow Times gazetesi beş soruda Rus ekonomisini mercek altına aldı.
1-Rusya ekonomi durgunluğa girecek mi?
1-Ekonominin son iki yıldaki büyüme rakamlarına ulaşamayacağı ve durgunluğa gireceği beklentisi var. Artan enflasyonu dizginleyebilmek şu anda en önemli sorunlardan biri. Kredi ve harcamalarda kesintiye gidilmemesi enflasyon sarmalını tetikleyebilir. Rusya Merkez Bankası politika faizini yükselterek ve devlet destekli kredilerin ölçeğini azaltarak talebi baskılamaya çalıştı. Bazı ekonomistler bu adımların kısa süreli bir durgunluğa yol açabileceğini düşünüyor. Bankanın 2025 için GSMH büyüme tahmini yüzde 1.5, IMF’nin öngörüsü ise yüzde 1.3’lük bir artış.
2-Rusya’daki ücret mucizesi son mu bulacak?
2-Savaş ekonomilerinde bütçe harcamaları arttıkça ücretler düşer. Şimdiye kadar Rusya’da bu durumun tersi yaşandı ve ücretler enflasyondan fazla arttı. Ancak bu durumun artık değişmeye başlayacağı ve savunma sanayi dışındaki sektörlerde faaliyet gösteren şirketlerin maaş artışlarını göze alamayacağı söyleniyor. Merkez Bankası’nın geçen ay ekonomistler arasında yaptığı ankete göre reel ücret artışının bu yıl yüzde 3.1 oranında düşmesi bekleniyor.
3-Yeni bir kısmi seferberlik ilan edilecek mi?
3-Rus iş gücü piyasasını etkileyebilecek gelişmelerin başında ikinci dalga seferberlik ilan edilmesi olasılığı geliyor. Tahminler, askeri personel sıkıntısı nedeniyle yeni bir seferberlik ilanının gündeme gelebileceği yönünde. Rusya şimdiye kadar personel açığını sözleşmeli askerlere yüksek ücretler ödeyerek kapatmaya çalıştı. Ancak uzmanlar, Rusya’nın Ukrayna topraklarındaki operasyonlarının kapsamını artırabilmesinin sadece sözleşmeli askerlerle sağlanamayacağı görüşünde. Örneğin, askeri analist Michael Kofman 2025’in ikinci yarısında asker sıkıntısının artabileceğini düşünüyor. Böyle bir durumda hem bütçe giderleri artacak hem de faal olarak çalışan birkaç yüz bin kişi cepheye gidecek. Bu senaryo, 2022 seferberliğinde olduğu gibi genç nüfusun ülkeyi terketmesi riskini de barındırıyor.
4-Rusya’nın petrol ve doğal gaz gelirleri düşecek mi?
4-Beklenti, kritik düzeyde olmasa da enerji kaynakları ihracından gelen gelirin bir miktar azalacağı yönünde. Rus uluslararası gaz piyasasında ciddi bir darbe yemiş olsa da makul fiyatlandırdığı petrolüne alıcı bulabiliyor. Enerji uzmanı Kirill Rodyonov, enerji kaynaklarından elde edilen gelirin 2023’ün altına düşmeyeceğini tahmin ediyor. Bu da Rus bütçesine 84.6 milyar doların girmesi demek. 2025 için tahmin edilen 70 dolarlık varil fiyatı normalde Rusya için kabul edilebilir ancak savaş koşulları için düşük bir düzey. Ukrayna’nın Avrupa’ya giden Rus gazını durdurmasının Moskova için bedelinin ise 7-8 milyar dolar olduğu hesaplanıyor.
5-Rubleye ne olacak?
5-Analistlerin tahmini Rus rublesinin 2025 yılında dolar karşısında yüzde 10-20 değer kaybedeceği yönünde. Pazartesi günü itibarıyla bir Amerikan doları yaklaşık 108 rubleden işlem görüyor. Tahminlerin gerçekleşmesi durumunda ruble 110-120 seviyesinde dolaşacak. ABD’nin geçen yılın sonlarında Gazprombank’ı yaptırım listesine dahil etmesi çok önemli bir sorun yarattı. Rus enerji şirketleri elde ettikleri dövizi Rusya’ya getirmekte sıkıntı yaşayınca paralarını yurt dışındaki hesaplarda tutmaya başladı. İthalat yapan Rus şirketleri ise bu döviz yardımıyla ürünlerini satın alıyor, ödemesini Rusya’da rubleyle yapıyor. Bu da döviz sıkıntısının bir başka nedenini oluşturuyor.
Görsel: ridus.ru
