Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski’nin görev süresi aslında geçen yıl doldu ancak seçim yapılmadı.
Zelenski, yeni başkanlık seçimleri yapılmamasını savaş koşullarına ve sıkıyönetim uygulamasına bağlıyor. Buna karşılık sadece Rusya değil, ABD de Ukrayna’da başkanlık seçimlerinin yapılması için ısrar ediyor.
Carnegie Russia Euroasia Center’ın sitesinde, Zelenski’nin seçimlerdeki olası rakipleri arasında adı geçen Kırilo Budanov’la ilgili Kostantin Skorkin imzalı aşağıdaki yazı yayınlandı:
“Son aylarda Ukrayna iç siyasetinin yeniden canlanması ve Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile eski Genelkurmay Başkanı Valeriy Zalujnıy arasındaki artan siyasi rekabet çokça konuşulur oldu.
Şimdi ise Ukrayna Askerî İstihbarat Teşkilatı’nın (HUR) Başkanı Kırilo Budanov, kamuoyunda ciddi bir destek gören yeni bir figür olarak öne çıkıyor. Bazı anketlerde, Budanov’a duyulan güven oranı Zelenski’den bile yüksek.
Savaşlar tarih boyunca askerî komutanlara siyasete girme zemini sağlamıştır ancak Budanov, 2022’de başlayan Rus işgalinden bu yana adeta bir “şöhret” seviyesine ulaşmayı başardı. Henüz 39 yaşında olan Budanov, Sovyet geçmişinin yükünü taşımayan yeni kuşak Ukraynalı güvenlik yetkililerinin bir temsilcisi.
Budanov’un kariyeri tamamen istihbarat alanında geçti. Askerî bir üniversiteden mezun olduktan sonra CIA tarafından eğitime seçildi. Muhtemelen Amerikalılar, Budanov’un gençliği ve hevesinden etkilenmişti; çünkü yaşça büyük subaylar, Sovyet döneminde Rus mevkidaşlarıyla çalışmış oldukları için daha az güvenilir görülüyordu.
Budanov’un kariyerinin büyük kısmı gizli tutuluyor. Ancak 2016 yılında, Rusya kontrolündeki Kırım’da düzenlenen ve Rus özel kuvvetleriyle çatışmaya dönüşen bir baskına katıldığı biliniyor. 2020 yılına gelindiğinde, Budanov albay rütbesine yükselmiş ve Ukrayna Dış İstihbarat Servisi’nde bir dairenin başkan yardımcısı olmuştu.
Aynı yıl, Ukrayna özel servislerinin Wagner paralı asker grubundan bazı Rus savaşçıları Belarus üzerinden Ukrayna’ya çekmeye çalıştığı ancak başarısız olduğu bir skandalın ardından, Ukrayna Savunma Bakanlığı İstihbarat Baş Müdürlüğü’nün (HUR) başına getirildi. Bu başarısızlık sonrası selefi Vasil Burba, Zelenski’nin genel sekreteri Andriy Yermak’ı suçlamıştı ve görevden alınmıştı.
Budanov’un kariyerinin yükselişinde, 2020-2024 yılları arasında Zelenski’nin yardımcılarından biri olan eski komutanı Roman Maşovets’in etkili olduğu düşünülüyor. Ancak Yermak’ın da Budanov’un atanmasını istihbarat üzerindeki nüfuzunu artırmak için desteklediği anlaşılıyor. Budanov ile Zelenski arasında bir başka bağlantı daha var: Budanov, Zelenski’nin yardımcısı Mariya Levçenko’nun komşusu. Levçenko’nun eşi Oleksandr Hohilaşvili, eski İçişleri Bakan Yardımcısı.
Budanov, büyük ölçüde herhangi bir siyasi grupla doğrudan ilişkilendirilmemiş olsa da Batı ile yakın bağları olduğu açık. Rusya’nın işgali başlamadan iki ay önce verdiği bir röportajda, Moskova’nın daha sonra uygulamaya koyduğu saldırı planını detaylı biçimde anlatmıştı.
Savaş, Budanov’u siyasetin ön saflarına taşıdı. Kyiv’i (Kiev) Rus sabotaj gruplarına karşı savundu, Kyiv ve Harkiv bölgelerinin kurtarılmasında yer aldı ve Karadeniz’in batı kısmının Ukrayna kontrolüne geçmesini planladı. Bu başarıları nedeniyle korgeneral rütbesine terfi etti ve “Ukrayna Kahramanı” ünvanı verildi.
Bir istihbaratçı olmasına rağmen Budanov, hem Batılı hem de Ukraynalı gazetecilere sık sık geniş kapsamlı röportajlar veriyor. Özellikle Rusya’nın yenilgisinin ve çöküşünün kaçınılmazlığı üzerine yaptığı öngörüler dikkat çekiyor. Bu söylemler Moskova’nın tepkisini çekti ve 2023 yılında bir Rus mahkemesi Budanov hakkında gıyabında tutuklama kararı çıkardı; 104 terör saldırısı düzenlemekle suçlandı. Aynı yılın kasım ayında, Budanov’un eşi, kocasına yönelik bir suikast girişimi sırasında zehirlendi.
Tüm bu gelişmeler Budanov’un Ukrayna’daki popülaritesini daha da artırdı. Ekim 2022’de NV dergisi Budanov’u ülkenin en etkili askerî komutanları arasında gösterdi. Şubat 2023’te ise olası savunma bakanı adayı olarak anıldı. O tarihten bu yana ülkenin en çok güvenilen siyasetçileri sıralamalarında hep üst sıralarda yer aldı. 2024 yılında, Zelenski ile aynı güven düzeyine ulaşmış; bazı zamanlar onu bile geçmişti. 2025 başındaki anketlere göre, halkın yüzde 47’si Budanov’a, yüzde 41’i Zelenski’ye güven duyarken, ilk sırada yüzde 72 ile Zalujnıy yer aldı.
Budanov’un artan popülaritesi, Zelenski’nin ekibiyle çatışmalara yol açtı. Askerî figürlerin halk arasında bu denli popüler olması, ekip içinde rahatsızlık yarattı. Bir zamanlar Yermak’ın koruduğu bir isim olan Budanov ile Yermak arasında son dönemde ilişkilerin bozulduğu iddia ediliyor. 2024 sonunda, iki isim arasında çatışma yaşandığı ve Budanov’un istifa edeceği yönünde söylentiler çıktı.
Budanov, zaman zaman Zelenski ile doğrudan iletişim kuran “alternatif kanal” olarak görülüyor ve Başkan’ın çevresindeki diğer gruplarla da iyi ilişkileri olduğu biliniyor. Bunlardan biri de Zelenski’nin partisinin parlamentodaki grup başkanı David Arahamia.
Budanov’un görevden alınacağı söylentileri azalsa da, siyasî gerilim sürüyor. 2025 Şubat’ında, kamuoyu araştırma şirketi Rating, “en güvenilir Ukraynalı yetkililer” anketine Budanov’u dahil etmediğinde, hemen taraf tutmakla suçlandı; bunun Zelenski’nin popülaritesini yapay şekilde artırmak amacıyla yapıldığı öne sürüldü.
Ancak bu olay bir gerçeği de ortaya koydu: Budanov ortadan çekildiğinde, onu destekleyenlerin büyük kısmı yeniden Zelenski’ye yöneliyor. Yani Budanov, kamuoyunda bağımsız bir siyasi figürden ziyade, Zelenski ekibinin bir parçası olarak algılanıyor. 2025 Şubat’ında yapılan bir ankette, katılımcıların yalnızca yüzde 3,2’si Budanov’un cumhurbaşkanlığı adaylığını destekleyeceğini söyledi.
Yine de Budanov’un siyasetteki yükselişi, hem benzeri görülmemiş bir durum hem de oldukça öğretici. Daha önce Ukrayna’da istihbaratçılar, Sovyet KGB’siyle özdeşleştirildikleri için siyasette kariyer yapmakta zorlanmışlardı. Ukrayna Güvenlik Servisi’nin kurucusu olan Yevhen Marçuk bile cumhurbaşkanı seçilememişti. Sadece Doğu Ukrayna’da, örneğin 2002’de KGB emeklisi Yevhen Burlaçenko, “Lugansk’ın kendi Putin’ine ihtiyacı var” sloganıyla Luhansk belediye başkanı seçilebilmişti.
Ancak 2014’ten bu yana, yani Rus işgali başladığından beri halkın istihbarat kurumlarına bakışı köklü biçimde değişti. Artık bu kişiler, eski KGB bürokratları olarak değil, vatanın kahramanca savunucuları olarak görülüyor. Aynı zamanda savaş, eskiden yozlaşmış ve etkisiz kabul edilen Ukrayna istihbaratını ciddi ve etkin bir kuruma dönüştürdü. Bu bağlamda Budanov gibi bir ismin, halk desteğini bir gün en üst düzey bir siyasî göreve dönüştürmesi kesinlikle olasılık dışı değil.”
Fotoğraf: life.ru
***
Medya Günlüğü sosyal medya hesapları:
