Türkiye’nin ulaşım, endüstri ve iletişim tarihindeki gelişmeleri yansıtan ilk ve tek sanayi müzesi Rahmi M. Koç Müzesi, tarihi bir yolculuğun İstanbul’daki son durağı oldu.
Avrupa’yı denizler ve nehirler aracılığıyla keşfeden, denizcilik tarihinde derin izler bırakan Vikinglere ait 20 metrelik Klåstad isimli kargo gemisinin rekonstrüksiyonu olan Saga Farmann yelkenlisi müzenin Haliç kıyısındaki limanına demir attı.
Vikinglerin denizcilik kültürü ve yaşamıyla ilgilenen kişilerden oluşan Saga Farmann Tekne Loncası tarafından 2014 yılında yapılmaya başlanarak o dönemin teknikleriyle dört yılda tamamlanan yelkenli, Norveç’in dördüncü Viking gemisi olan ve 1970 yılında Profesör Arne Emil Christensen’in gözetiminde çıkarılan Klåstad’ın arkeolojik rekonstrüksiyonu. MS 998 yılına tarihlenen ve kargo gemisi olarak kullanıldığı düşünülen geminin enkazı Larvik şehrindeki Viksfjord isimli bir fiyordun derinliklerinde bir tarlada bulundu. Enkaz, Tønsberg kentindeki Slottsfjellsmuseet’te sergileniyor.
Bin yıl önce İskandinavya’dan gelen Vikingler, Konstantinopolis’teki Bizans İmparatoru’na koruma olarak hizmet etmişti. Viking efsanelerinde İstanbul’un adı Miklagård’dı. Mikla ‘büyük’, gard ‘şehir’ anlamına geliyordu. Lars Bill kaptanlığındaki 12 kişilik Saga Farmann ekibi de daha önce hiçbir Viking’in yapmadığını yaparak, Tønsberg’den Vikingler’in deyimiyle Miklagård’a yani İstanbul’a SagaAsia2023 isimli seferi düzenlemeye karar verdi.
Norveç’in Tønsberg kentinde 29 Nisan’da başlayan sefer boyunca Avrupa’nın nehirlerini birbirine bağlayan yeni kanallar kullanıldı. Geminin kıta Avrupası’na giriş noktası Almanya’nın Lübeck şehri oldu. Saga Farmann’ın Baltık’tan Karadeniz’e uzanan Avrupa su yollarında yaptığı yolculuğun başlangıç noktası Lübeck’ten 14 Mayıs’ta ayrılan gemi, yolculuğun büyük kısmını Ren, Maine ve Tuna nehirlerinde yaptı. 100’den fazla kanalı geçen, 3 bin 500 kilometre yolu geride bırakan Saga Farmann, Karadeniz üzerinden 1 Ağustos’ta İstanbul’a ulaştı.
93 gün süren yolculuğun yapıldığı 20 metre uzunluğundaki Viking gemisi 15 Ağustos’ta Haliç kıyısında Rahmi M. Koç Müzesi’ne demirledi. Müze ziyaretçileri, ekim ayının sonuna kadar gemiyi yakından görebilecek. Gemi ayrıca belirli zamanlarda gruplar halinde gezilebilecek.
Rahmi M. Koç Müzesi Genel Müdürü Mine Sofuoğlu konuyla ilgili olarak şunları söyledi:
“Saga Farmann isimli Viking gemisinin İstanbul’daki son durağının müzemiz olmasından büyük memnuniyet duyuyoruz. Müzemizin zengin denizcilik koleksiyonunda çok kıymetli objeler yer alıyor. Bu çerçevede, dünya denizcilik tarihinin yanı sıra Viking kültüründe önemli bir yere sahip böylesi bir gemiye ev sahipliği yapmak bizleri son derece heyecanlandırıyor.
Müzemizde sergilenen Yenikapı 12 batığı da MS 9. yüzyıla tarihlenen, kıyı denizciliği yapan bir ticaret teknesi… Viking gemisi ile aynı döneme tekabül ediyor. Farklı coğrafyalarda, farklı teknikler kullanılarak yapılmış olsalar da ortak noktaları dönemlerinin tüm özelliklerini günümüze kadar taşımış olmaları. Bu nostaljik değerleri korumak, bu konudaki bilincin yaygınlaşmasını sağlamak hepimizin görevi. Ne mutlu bize ki Rahmi M. Koç Müzesi olarak bu kıymetli çalışmaya dahil olduk. Geminin, ziyaretçilerimiz tarafından da büyük ilgi göreceğine inanıyorum. Bu yolculuk, iki ülke arasındaki kültürel alışverişe sağlayacağı katkılar açısından da çok kıymetli.”
Viking gemisinin müzeye gelişiyle birlikte “Döngüyü Tamamlamak/Zenginliklere Giden Yol” isimli sergi de aynı gün ziyarete açıldı. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100’üncü yılını kutlamak üzere hazırlanan sergi, İstanbul Üniversitesi, Rahmi M. Koç Müzesi ve Oseberg Viking Heritage Foundation arasındaki benzersiz dostluk ve iş birliği ile Vestfold County Museums ile Thor Heyerdahl Institute’ün katkısı sonucunda gerçekleşti. Sergi, Viking Çağı’nda, yani 9. ve 11. yüzyıllar arasında Türkiye ile Norveç arasında bulunan uzun ve kalıcı fikir, insan ve dostluk alışverişini vurgulamayı amaçlıyor ve ekim ayının sonuna kadar görülebilecek.
Oseberg Viking Heritage Foundation Başkanı Einar Erlingsen ise sergiye ilişkin yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“9 ve 11’inci yüzyıllar arası olarak bilinen Viking Çağı boyunca pek çok İskandinav servet için Bizans İmparatorluğu’nu tercih etti. Binlercesi, Bizans İmparatoru’nu koruyan Vareg Muhafızları’nın arasına katıldı, diğerleri ise ticaret için geldi. Rahmi M. Koç Müzesi’nde açılan sergimiz, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100’üncü yılı şerefine hazırlandı. Sergi, geçtiğimiz aylarda Norveç’ten yelken açan ve nehirleri, kanalları, denizleri geçerek İstanbul’a gelen Viking gemisinin birebir kopyası Saga Farmann’ı merkez alıyor. Müze ziyaretçilerinin gemiyi incelemesini, iki ülke arasındaki tarihi bağı onurlandıran sergimizi görmelerini arzu ediyoruz.”
İstanbul’daki ilk durağı Kalamış Setur Marina olan ve Denizde Arama Kurtarma’nın (DAK-SAR) gönüllü desteği ile Boğaz’daki transferi sağlanan Viking gemisi, müzedeki sergilemenin ardından Şehir Hatları Haliç Tersanesi’nde bakım gördükten sonra dönüş yolculuğuna başlayacak.
(Basın Bülteni)
