Bundan tam 92 yıl önce İstanbul’da halkın tepkisine yol açan ve “Vatandaş Türkçe konuş” kampanyasının başlamasına neden olan çok ilginç bir olay yaşandı.
Yataklı ve yemekli vagonları bulunan Fransız demiryolu işletmesi Vagon-Li (Wagons-Lits) şirketinde, 22 Şubat 1933 tarihinde Belçikalı Müdür Jannoni, telefonda bir müşteri ile Türkçe konuşan memur Naci Bey’e şirketin resmi dilinin Fransızca olduğunu söyleyerek, 25 kuruş para ve 15 gün işten uzaklaştırma cezası verdi.
Bu olay dönemin gazetelerine yansıyınca 25 Şubat 1933 günü aralarında Peyami Safa, Cahit Arf gibi tanınmış isimlerin de bulunduğu Darülfünun ve Milli Türk Talebe Birliği öğrencileri, toplanıp şirketin Beyoğlu’nda bulunan bürosu önünde protesto gösterileri yapmaya başladı. Daha sonra olaylar büyüdü ve camları kırarak içeri giren öğrenciler, Mustafa Kemal’in duvarda asılı olan resmini aldıktan sonra büroyu tahrip etti. Grup, ellerinde Mustafa Kemal resmi ve Türk bayraklarıyla şirketin Karaköy bürosuna geldi ve aynı şekilde Atatürk’ün resmini duvardan aldıktan sonra burayı da tahrip etti. Son olarak İstanbul Valiliği’nin önüne gelen kalabalık, gazete binalarının önünde bir süre daha gösteriye devam etti ve ellerindeki Mustafa Kemal resimlerini Halkevi’ne teslim ettikten sonra dağıldı.
Yaşanan olaylar üzerine şirket, Naci Bey’i hemen yeniden işe başlatmak zorunda kaldı. Azınlıkların ve gayrimüslimlerin yoğun olarak yaşadığı Pera civarında birçok yabancı şirket, Türkçe isim kullanmaya başladı ve yeniden “Vatandaş Türkçe konuş!” kampanyası düzenlendi. Vagon-Li şirketi daha sonra Osmanlı Devleti döneminden kalan birçok yabancı şirket gibi devletleştirildi.
Tarihe “Vagon-Li Olayı” olarak geçen olay uzun süre konuşuldu.
Yararlanılan kaynak: Wikipedia
Görsel: ozhanozturk.com
