Ömer Yalçınkaya
Yazılı ve görsel medyada Ukrayna’daki şehirlerin adları konusunda bir karmaşa yaşanıyor. Kimisi Harkov diyor kimisi Harkiv, biri Lvov diyor diğeri Lviv. Peki hangisi doğru?
Kiev, Harkov gibi bazı şehirler adları dilimize Rusça telaffuzu ile daha önceleri yerleşmişti. Ukrayna devleti bağımsızlığın ardından Rusça isimleri Ukraynaca yazılışları ile değiştirdi. Kiev Kyiv oldu, Lvov Lviv oldu. Türk Dışişleri Bakanlığı (TDK’ye göre “dış işleri” ayrı yazılsa da bakanlık bitişik yazıyor) eski ismiyle Kiev Büyükelçiliği olarak kullanıyor.
Eski SSCB coğrafyasında isim değişikliği pek çok kentte yaşandı. Moldova’nın başkenti Kişinev (Rusça okunuşu Kişinov) Rumence yazımını benimsedi: Chişinau (okunuşu Kişinau). Bizim bakanlık Kişinev olarak kullanmayı sürdürüyor.
Benzer isim değişiklikleri diğer ülkelerde de yaşandı. Çin yönetimi Batı dillerine Kanton diyalekti telaffuzu ile Peking/Pekin olarak yerleşmiş kent ismini Mandarin diyalektinin telaffuzu olan Beijing ile değiştirmek için çok uğraştı. İngilizce bu değişime ayak uydururken Fransızca, Rusça Türkçe ve diğer Türk dilleri Pekin adını kullanmayı sürdürdüler.
Dönelim Ukraynaca kent adlarına. Sıkça anılan kentlerin isimlerini şöyle listeleyebiliriz:
Rusça Ukraynaca
Kiev Kyiv
Harkov Harkiv
Lvov Lviv
Odessa Odesa
Çernigov Çernihiv
Zaporojye Zaporijya
Lugansk Luhansk
Nikolayev Mıkolayiv
Jitomir Jitomır
Kirovograd Kirovohrad
Donetsk, Herson, Mariupol gibi isimler iki dilde de ortak.
Lviv demişken, orası İkinci Dünya Savaşı’na kadar bir Polonya kentidir ve Lehçe adı Lwów’dur (okunuşu Lvuf). Bu bakımdan Rusça hâli Lehçe orijinaline daha yakındır.
Sözlerin kökenini araştırmadan ezbere kullanmaya alışık olan gazete ve televizyon kanallarımızın hangi yazım ve telaffuzu benimseyeceklerine karar vermeleri lazım. Lviv, Harkiv diyorsanız o zaman Kyiv demek doğrudur. Lvov, Harkov gibi eski şekilde kullanıyorsanız Kiev demenizde bir sakınca yoktur. Ama isimlerin tutarlı olması gerekir.
