Ermenistan’ın Rusya’dan uzaklaşmaya, Türkiye ve Azerbaycan’la ilişkilerini normalleştirmeye çalıştığı bir dönemde Başbakan Nikol Paşinyan Ağrı Dağı konusundaki ilginç çıkışı ülkede tartışma yarattı.
“Ermenistan Devlet Sembolleri Günü”nde parlamentoda bütçe ile ilgili konuşan Paşinyan, muhalif milletvekili Gegam Manukyan’la da tartışmaya girdi. Devlet armasında Ağrı Dağı’nın ve aslan sembolünün yer almasını eleştiren Paşinyan, ‘Bizim armamızın üzerinde tasvir edilen nedir? Üzerinde Ermenistan’ın dört hanedanının arması ve Ağrı Dağı’nın üzerinde Nuh’un gemisi. 1991 yılında kabul ettiğimiz armaya bakınca aklıma bunun bizimle ne ilgisi var sorusu geliyor. Orasını bizim toprağımız ilan etmek gelin bizi yok edin demektir. Bu konu psikolojimizi de etkiliyor” dedi.
Armada yer alan aslanın neslinin Ermenistan’da çoktan tükendiğini belirten Paşinyan, milli marşın sözlerinde ölümle ilgili ifadeler yer almasını da eleştirdi ve “Ölüm değil Ermenistan’ı yücelten kelimeler olmalı” diye konuştu. Ermeni lider konuşması sırasında, “Kendimden daha yurtsever bir kişi tanımıyorum” dedi.
Paşinyan’ın devlet arması ve milli marşla ilgili eleştirileri toplumun bir kesiminde tepki çekti. Rus Tsargrad sitesinde yer alan habere göre, sosyal medyadaki bazı paylaşımlarda devlet sembollerine dokunulmaması gerektiği savunuldu.
Bir sosyal medya kullanıcısı ise, “Ermenistan armasına dokunma hakkını ona kim verdi? Onlar (Türkiye kastediliyor) ne isterse yapıyor. Onu durduracak bir devlet kuruluşu yok mu” diyerek gizli servise müdahale etme çağrısında bulundu.
Ermeniler için sembol
Milliyetçi Ermenilerin “Batı Ermenistan” olarak adlandırdıkları ve hak iddia ettikleri bölgede yer alan Ağrı Dağı ülkede nesillerdir nostaljik bir sembol olarak kabul ediliyor.
Ermenistan’ın Türkiye’den resmen toprak talep edip etmediği ise yıllardır tartışılan bir konu.
Aslında Ermenistan Anayasası’nda Türkiye’den toprak talebiyle ilgili “doğrudan” bir ifade yer almıyor.
Ancak toplam 33 sayfa ve 117 maddeden oluşan Ermenistan Anayasası’nın 13. maddesinde şöyle bir cümle var:
“Ermenistan Cumhuriyeti’nin arması, bir kalkan ortasında Ağrı Dağı’nda Nuh’un Gemisi ve tarihi Ermenistan’ın dört kralının armalarını içerir…”
Yani Ermenistan’ın devlet armasında Ermenilerin hak iddia ettiği Ağrı Dağı da yer alıyor.
Paşinyan son açıklamasıyla Ağrı Dağı’nın armadan çıkarılarak Türkiye’den toprak talepleri olmadığı mesajını vermek istiyor.
Ermenistan Yüksek Sovyeti (parlamento) Başkanı Levon Ter-Petrosyan’la Sekreter Ara Saakyan’ın imzalarını taşıyan 23 Ağustos 1990 tarihli “Ermenistan’ın Bağımsızlığı Hakkında Deklarasyon”un, yani kısaca Bağımsızlık Bildirisi’nin 11. maddesi ise şöyle:
“Ermenistan Cumhuriyeti 1915 yılında Ermenilerin Osmanlı Türkiye’si ve Batı Ermenistan’daki soykırımının uluslararası alanda tanınmasını destekler.”
Bu cümlede ilginç bir formülasyon var.
Türkiye için “Osmanlı Türkiye’si” ile “Batı Ermenistan” ayrımına gidilmiş. “Batı Ermenistan”la kastedilen, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ağrı Dağı’nı da içeren doğu bölgesi. Böylece Türkiye’den toprak talebi dolaylı yoldan ifade edilmiş. Milliyetçi çevreler “Batı Ermenistan”ı “Büyük Ermenistan”ın bir parçası olarak görüyor, dolayısıyla hak iddia ediyor.
Ancak Bağımsızlık Bildirisi’nde yer alan “soykırım”la ilgili maddeye Ermenistan Anayasası’nda yer verilmemiş.
