ABD Başkanı Donald Trump, 4 Şubat’taki açıklamalarıyla kendisinin ve damadı Jared Kushner’in daha önce dile getirdiği bir fikri yeniden gündeme taşıdı.
Trump’ın Gazze’ye yaklaşımı insani veya siyasi değil, emlak potansiyeliyle ilgili. ABD’nin Gazze’de “yönetimi üstleneceğini” ve Gazze’ye “sahip olacağını” söyledikten sonra Trump şöyle konuştu:
“Harika bir şey yapma fırsatımız var. Şirin gözükmek veya ukalalık yapmak istemiyorum. Ama bu Orta Doğu’nun Riviera’sı gibi harika bir şey olabilir.”
Bu ifadeler Kushner’in Şubat 2024’te Harvard Üniversitesinde dile getirdiği görüşleri anımsatıyor. “İnsanları (Gazzelileri) oradan çıkarıp alanı temizlemek için elinden geleni yapacağını” söyleyen Kushner, Gazze sahillerinin emlak açısından çok değerli olabileceğini ifade etmişti.
Trump 10 Şubat’ta Fox News’a yaptığı açıklamada ise Gazzelilerin evlerine dönmesine izin vermeyeceğini söyledi ve Filistin halkı için başka ülkelerin sınırları içinde “daha iyi kentler inşa edilmesini” önerdi.
Bu açıklamalar Trump ve ailesi için Orta Doğu’nun her şeyden önce bir iş fırsatı olduğunu gösteriyor.
Orta Doğu, Trump’ın oğulları Eric ve Donald Junior tarafından yönetilen gayrimenkul ve otelcilik devi “Trump Organization” için giderek daha önemli bir pazar haline geldi.
Trump Organization, son birkaç yılda Suudi Arabistan merkezli emlak şirketi Dar Global ile birkaç anlaşmaya imza attı.
Dar Global Suudi Arabistan’ın Cidde ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin Dubai kentlerinde “Trump Tower” markalı iki gökdelen projesi duyururken, Umman’da Trump markalı lüks bir otel ve golf tesisinin inşaatı sürüyor.
Dubai’de 2005 yılında konutlar ve lüks bir otelden oluşan “Trump Tower” projesi duyurulmuş ancak küresel ekonomik zorluklar nedeniyle 2011 yılında inşaattan vazgeçilmişti.
Trump’ın halihazırda Dubai’de 2017 yılında açılmış bir golf kulübü bulunuyor. Golf kulübü projesi, Hüseyin Sajwani tarafından yönetilen emlak şirketi DAMAC ortaklığıyla geliştirilmişti. Sajwani Ocak 2025’te Trump ile basın toplantısında şirketinin ABD’de yeni veri merkezleri inşa etmek için “en az” 20 milyar dolar yatırım yapacağını söyledi.
Umman, Cidde ve Dubai’deki yeni anlaşmalar Trump Organization’un gökdelenleri tasarlayıp yönetmesini kapsıyor, ancak mülk sahipliğini içermiyor. Şirketin anlaşmaları temelde marka kullanım hakkıyla ilgili. Trump ailesi kendi isimlerinin kullanılması karşılığında milyonlarca dolar kazanıyor.
Kushner’den Trump’ın oğullarına kadar ailenin farklı üyeleri Orta Doğu’nun şirket için artan önemine dair defalarca açıklamalarda bulundu. Cidde anlaşmasının duyurulmasından kısa süre önce Eric Trump İngiliz Financial Times gazetesine verdiği demeçte, “Bölgede kesinlikle yeni projelerimiz olacak. Bölge inanılmaz bir büyüme gösteriyor ve bu kısa sürede durmayacak” demişti.
ABD’nin Orta Doğu’daki kritik müttefiklerinden biri olan Suudi Arabistan Trump ailesinin çıkarları açısından da önemli bir konumda.
Trump Organization, Suudi Krallığının en tartışmalı spor yatırımlarından olan LIV Golf ile iş birliği içinde. Dünyanın birçok yerinde golf sahaları bulunan Trump Organization, ABD’deki tesislerini LIV tarafından düzenlenen turnuvalara açmıştı.
Öte yandan Kushner’in sahibi olduğu özel sermaye şirketi Affinity Partners’in Suudi Arabistan’ın varlık fonu PIF ile yakın ilişkileri var. Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman tarafından yönetilen PIF, Affinity’ye 2 milyar dolar yatırım yaptı. Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri dahil, Körfez ülkelerinden başka büyük yatırımcılar da Kushner’in şirketine fon sağladı.
Kushner’in İsrail’de de sigorta şirketi Phoenix Holdings ve Shlomo Group gibi önemli yatırımları mevcut.
Trump şirketlerinin bölgedeki yatırımları ABD Başkanı’nın Orta Doğu ile ilgili kararlarda çıkar çatışması yaşayabileceği eleştirilerine neden oluyor. Donald Trump 2016 yılında ilk seçildiğinde şirketlerinin yönetiminden çekilmiş olsa da bu işi yapan aile üyeleri siyasi süreçlere dahil oluyor.
Örneğin Kushner, Trump’ın ilk döneminde yönetimdeki rolü sayesinde kurduğu bağlantıları işini geliştirmek için kullandı. Özellikle Suudi Kraliyet ailesi ile kurduğu yakın ilişki eleştirilen Kushner 2024 yılının başlarında Amerikan haber sitesi Axios’a yaptığı açıklamayla kendini savundu:
“Beyaz Saray’da yaptığım şeyle ilgili beni eleştirenlere şunu söylüyorum: Amerika’nın çıkarına olmayan tek bir kararımı gösterin.”
Hem Trump hem de Kushner gerçekten de Gazze’yi 2 milyon kişinin yaşadığı bir yer olarak değil de bir emlak projesi olarak gördüklerini gösteriyor. Trump, “Dünya insanları orada yaşayacak” dediği, “potansiyeline” vurgu yaptığı Gazze’yi “Uluslararası, inanılmaz bir yer” yapmak istediğini söylüyor.
ABD Başkanı’nın planı Filistinliler arasında büyük bir öfkeye neden olurken dünyanın dört bir yanından hükümetlerin de tepkisini çekti. Ancak planın uygulanabilirliğine dair de şüpheler var. Yine de Trump Organization’ın bölgeye artan ilgisine bakınca Trump ve damadının Gazze fikrini ciddiye aldıkları açık.
