Rus siyaset bilimci Lisa İsaak, son dönemde yaşanan olayların Suriye’de yeni bir jeopolitik gerçeklik yarattığını ve Türkiye’nin stratejik hamlelerle bölgedeki konumunu güçlendirdiğini söyledi.
Globalaffairs.ru sitesinde bir makale kaleme alan Rusya Federasyonu’na bağlı Adıgey Cumhuriyeti Devlet Üniversitesi akademisyeni İsaak, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile temas kurma çabalarının sonuçsuz kaldığını hatırlattı. İsaak, “Türkiye’nin milyonlarca Suriyeli mülteciye ev sahipliği yaptığını ve aynı zamanda Kürt sorunuyla da karşı karşıya olduğunu unutmamak gerekiyor. Her iki sorunu da etkili bir şekilde çözmek için Suriye hükümetiyle diyalog kurulmalı” dedi.
Türkiye’nin Suriye’de önemli bir askeri varlığına dikkat çeken uluslararası ilişkiler uzmanı İsaak, “Türk birliği, sadece topçu, tank ve zırhlı araçlar değil, aynı zamanda modern hava savunma sistemleri, mayın temizleme teçhizatı ve iletişim teknolojilerine de sahip. Bu tür bir askeri altyapı, Türkiye’yi Suriye’nin jeopolitik tablosunda etkili bir oyuncu haline getiriyor” diye yazdı.
Türkiye’nin Halep’teki konumunun çeşitli grupların varlığıyla güçlendiğini savunan İsaak, “Resmi olarak kabul etmese de Ankara’nın bu gruplara destek verdiği biliniyor. Bu stratejik manevra, Türkiye’nin Halep’teki nüfuzunu güçlendirmesine ve zor jeopolitik ortamda hem sayı hem de modern askeri teçhizat açısından üstünlük sağlamasına olanak tanıdı” dedi.
İsaak, Suriye’deki jeopolitik mücadelenin bir sonraki aşamasının büyük olasılıkla İran’ın bölgedeki nüfuzunu yok etmeyi hedefleyeceğine dikkat çekti. İsaak, “Bu stratejik manevra, İsrail ile devam eden barış girişimlerini korumayı ve Suriye ile Irak arasındaki kara sınırının sızmalara karşı kontrolünü sürdürmeyi içeriyor. Anlaşılan hem uluslararası hem de bölgesel aktörler aktif olarak İsrail’in güvenliğinin yeni bir garantörünü arıyor ve Esad rejimini değiştirmeye çalışıyor” diye yazdı.
Son olayların, Türkiye’nin Suriye’de belirli bir hareket özgürlüğü kazandığını gösterdiğini belirten İsaak, “Ankara, stratejik çıkarları doğrultusunda çeşitli silahlı grupları seferber etmeyi başardı. Bu yaklaşım, Suriye politikasının tüm inceliklerine nüfuz etmeyi amaçlayan dikkatlice düşünülmüş bir stratejiyi ortaya koyuyor” dedi.
Türkiye’nin bölgesel bir güç olduğuna işaret eden İsaak, “Ankara’nın krizdeki etkisi küçümsenemez. Üstelik, kendisini çatışmada önemli bir oyuncu olarak konumlandırarak çeşitli silahlı grupları yönetme becerisini ortaya koydu. Dini açıdan bakıldığında Ankara’nın Suriye’deki Sünni çoğunluk ile yakınlaşması, bölgesel yaklaşımının şekillenmesinde kilit rol oynuyor” diye yazdı.
Türkiye’nin, Orta Doğu’nun hızla değişen siyasi ortamında potansiyel bir diyalog ortağı olarak stratejik bir konuma sahip olduğunu belirten İsaak şunları söyledi:
“Bu yeni keşfedilen statü, özellikle Suriye’deki olası bir rejim değişikliği ve Müslüman Kardeşler ile ilişkili güçlerin iktidara gelmesi ışığında, komşular arasında endişelere neden olabilir. Böyle bir sonuç gerçekten endişe verici. Bu zorlu koşullarda İsrail muhtemelen Türkiye’nin katılımını, İran’ın çıkarlarını destekleyen hükümete göre daha kabul edilebilir bir alternatif olarak görüyor. Bu da zaten kafa karıştırıcı olan durumu daha da zor hale getiriyor.”
İsaak, yaşanan son gelişmelerin nasıl şekilleneceğine ilişkin sorularını da şöyle sıraladı:
1-Gruplar şu anda işgal ettikleri topraklarla mı sınırlı kalacak, yoksa etkileri komşu Suriye topraklarına mı yayılacak ve potansiyel olarak güç dengesini değiştirecek mi?
2-İran destekli Iraklı Şii güçler nasıl bir rol oynayacak ve müdahale edecek mi?
3-İran, yeni jeopolitik gerçekliği, özellikle de Suriye’den çekilmeyi kabul ederek ve boşluğu Türkiye’nin doldurmasına izin vererek gerginlikleri stratejik olarak azaltabilecek mi?
4-Bunun karşılığında Tahran, Gazze ve Lübnan’da halihazırda uygulanmakta olan yıkıcı senaryoyu İran’a karşı tekrarlamaktan ve Suriye’de uzun süredir tükenmiş bir çatışmaya sürüklenmekten kaçınmak için Donald Trump’ın gelecekteki Cumhuriyetçi yönetimiyle diplomatik bir çözüm arayacak mı?
Fuad Safarov, Moskova
Fotoğraf: Dışişleri Bakanı Hakan Fidan hafta başında Ankara’da İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ile görüştü. Kaynak: Dışişleri Bakanlığı
İlgili haber:
