Soğan doğrarken gözlerimizin yanmasına kesme işlemi sırasında açığa çıkan kimyasal maddeler neden olur.
Özellikle syn-propanethial-S-oxide adlı bir bileşik, göz sinirlerini uyararak gözyaşı üretimine yol açar. Ancak bu kimyasalın ne kadar yayıldığı sadece soğanın yapısıyla değil, onu nasıl kestiğimizle de yakından ilgili.
Cornell Üniversitesi’nden bir grup fizikçi, soğan kesme sırasında ortaya çıkan parçacıkları ve bu parçacıkların yayılma hızını araştırdı. Yüksek hızlı kameralarla yapılan deneylerde, farklı kesme hızları ve bıçak kalınlıkları kullanılarak detaylı analizler gerçekleştirildi.
Araştırma sonucunda, keskin bıçakların soğanı daha düzgün bir şekilde kestiği ve havaya daha az göz yakıcı madde saldığı ortaya çıktı. Buna karşılık keskin olmayan bıçakların soğanın yüzeyinde daha fazla gerilim oluşturduğu, bu nedenle kesim anında içerideki kimyasalların daha güçlü bir şekilde dışarı salındığı gözlemlendi. Ayrıca hızlı kesimlerin de bu etkiyi artırdığı anlaşıldı.
Bu bulgular, mutfakta basit bir önlemle daha az gözyaşı dökmenin mümkün olduğunu gösteriyor. Eğer soğan doğrarken gözlerinizin yanmasını istemiyorsanız bıçağınızın keskin olmasına dikkat etmeli ve doğrama işlemini aceleye getirmemelisiniz. Hızlı çalışılan profesyonel mutfaklarda uygulamak zor olsa da bu öneri, evde çok işe yarayabilecek bilimsel bir ipucu niteliği taşıyor.
(Dr. Özlem Ak, bilimgenc.tubitak.gov.tr)
Fotoğraf: yemek.com
***
Medya Günlüğü sosyal medya hesapları:
