Koşullara bağlı değişkenlik gösterse de, suyun sıfır derecede donduğu, 100 derecede ise kaynadığı genel bir bilimsel kural.
Bu mantığın devamında soğuk suyun sıcak suya oranla daha çabuk donduğunu söylemek akla hayli yakın görünüyor.
Ama gerçekten öyle mi?
1963 yılında Tanzanyalı ortaokul öğrencisi Erasto B. Mpemba dondurma ile ilgili deney yaparken ilginç bir durumla karşılaşmış. Şeker ve sütten oluşan 100 dereceye yakın sıcaklıktaki sıvıyla 35 derecedeki suyu benzer bardaklarla aynı anda buzluğa koyduğunda sıcak olanın daha çabuk donduğunu fark etmiş.
Tanzanyalı öğrenciye ithafen “Mpemba Etkisi” adıyla literatüre giren bu teori bilim insanlarının bir bölümü tarafından doğru kabul ediliyor. Genel kanının tersine, sıcak suyun soğuk sudan daha çabuk donabileceğini aslında Aristo ve Descartes dahil pek çok düşünür de söylemiş ancak teori çağlar boyunca kanıtlamamış.
“Mpemba Etkisi”ni destekleyen çok sayıda bilim insanı bulunsa da bu hâlâ tartışmasız bir bilimsel gerçek olarak kabul edilmiyor. Ayrıca, bu teorinin gerçekleşmesi bazı koşullara bağlanıyor. Örneğin, soğutucunun ısısı, suyun niteliği, sıvının konulduğu kabın yapıldığı madde gibi koşullara bakılıyor. Yani “sıcak su soğuk sudan çabuk donar” önermesi genel geçer kabul edilmiyor.
Sıcak suyun soğuk sudan daha çabuk donmasının nedenleri ise şöyle gerekçelendiriliyor:
-Sıcak su, donmaya çalışırken daha fazla buharlaşacağı için toplam su miktarı azalır. Yani bu durumda daha az su, daha hızlı donar.
-Sıcak suyun soğuma sürecinde içindeki sıvının hareketinin daha etkili olabileceği, böylece daha hızlı ısı kaybına yol açabileceği varsayılıyor.
-Sıcak sudaki gaz içeriğinin azalmasının donma sürecini etkileyebileceği belirtiliyor.
-Sıcak sudaki eşit olmayan sıcaklık dağılımının, sıvının bazı yerlerinde daha hızlı soğumasına olanak sağlayabileceğine dikkat çekiliyor.
Fotoğraf: polarpedia.eu
