Rusya’nın 15 Temmuz’la ilgili olarak Türkiye’yi önceden uyardığı yolunda büyük bölümü Moskova çıkışlı çok sayıda haber ve iddia, darbe girişiminin dokuzuncu yılında hâlâ gizemini koruyor.
Türkiye’de kendisine Rusya’dan daha çok önem atfedilen siyaset bilimci Aleksandr Dugin, 15 Temmuz öncesi Türkiye’yi uyardıklarını ileri sürerek, ”Darbe girişimini Amerika ve CIA planladı, FETÖ uyguladı” demişti. Dugin Independent Türkçe’ye şunları söylemişti:
“14 Temmuz’da Türkiye’deyken, Erdoğan’ın karşı bir saldırıyla karşı karşıya kalabileceğini söylemiştim. Şüphesiz böyle bir darbe girişimi olabileceği ihtimaline dair elimde bilgi vardı. Fakat tam detayları bilmiyordum. 1 gün içinde mi olur, 1 hafta içinde mi olur, 1 ay içinde mi olur yoksa herhangi bir zaman dilimine mi denk gelir; işte bu konu hakkında fikir sahibi değildim. 14 Temmuz’da farklı yapılarla özel görüşmelerim oldu. Ankara’nın eski Belediye Başkanı Gökçek, bazı askeri çevrelerin temsilcileri, Vatan Partisi, Hasan Cengiz gibi Avrasyacılar ile konuştum. Erdoğan ya da hükümetten herhangi bir yetkiliyle konuşmadım. Fakat uzmanların ve etkili grupların hatta Türk derin devletinin de katıldığı pek çok toplantı gerçekleştirdim. Bu görüşmelerimde böylesi güçlü bir olasılıktan bahsettim. Putin Türkiye’de bir şeylerin olacağına dair bilgilendirilmişti.”
O dönemde yayılan söylentilerde, Dugin’in darbe girişimiyle ilgili olarak yetkilileri uyarmak için Türkiye’ye gelmeden önce takip edilmemek için başka ülkelere gittiği iddia edilmişti.
‘The Putin Interviews’ (Putin Röportajları) belgeseli için 2017 yılında ABD’li ünlü yönetmen Oliver Stone’a demeç veren Rusya lideri, 15 Temmuz darbe girişimine ilişkin, “Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ABD’nin darbe girişiminde yer aldığını hiçbir zaman bana söylemedi. Ama ben şu mantıktan yola çıkabilirim, eğer Gülen gerçekten de darbe girişiminde yer aldıysa -ki bu konuda bir fikrim yok- o zaman ABD istihbarat güçlerinin olup bitenlerden haberdar olmamasını tasavvur etmek çok zor” dedi.
Konuşmasında İncirlik’e de değinen Putin, “Amerikan Hava Kuvvetleri, Türkiye’deki üstte bulunuyor. İncirlik’teki askerler darbe girişiminde faal görev aldılar” diye konuştu.
Türkiye’de ABD’nin taktik nükleer silahlarının bulunduğunu hatırlatan ve darbe girişimi nedeniyle bu konudaki endişesini de dile getiren Putin, “Böyle dramatik olaylar yaşandığı zaman akla bu nükleer silahların başına neler gelebileceği sorusu geliyor” dedi.
Putin, Ekim 2016’da Soçi’de düzenlenen Valday Tartışma Kulübü’nün toplantısında ise, 15 Temmuz darbe girişimi ile ilgili şunları söyledi:
“Bence bir ülkenin başka bir ülkenin iç siyasi sürecine müdahalesi kabul edilemez. İster siber, isterse şu veya bu ülkenin kontrolündeki araçların herhangi bir yardımıyla olsun, fark etmez. Örneğin Türkiye’de neler yaşandığını ve Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu konudaki tutumunu da biliyorsunuz. Erdoğan Türkiye’deki darbe teşebbüsünün 9 yıldır ABD’de yaşayan Fethullah Gülen’in görüşleri çerçevesinde oluşan yapıların doğrudan katkısı ile yapıldığını düşünüyor. Bu kabul edilemez.”
Geçen yıl Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Muhsin Şentürk darbe girişimi öncesi yardımından dolayı Moskova’ya teşekkür etti. Rus resmi Rossiyskaya gazetesine göre, Rusya Başsavcısı İgor Krasnov’la Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te görüşen Şentürk, 15 Temmuz 2016’daki darbe girişimi öncesi uyarısı için Moskova’ya teşekkür etti ve “Rusya bu yasadışı girişimle ilgili hazırlıkları bizden önce fark etti ve bizi uyardı” dedi.
2018 yılında da, Türkiye’nin Moskova Büyükelçisi Hüseyin Diriöz darbe girişimi sırasında Türk hükümetine destek veren Rusya’ya teşekkür etti Cumhurbaşkanı Erdoğan da, darbe girişimi sonrası desteği nedeniyle Rusya Devlet Başkanı Putin’e teşekkür etmişti.
Zaharova’nın imaları
Geçen yıl Mayıs ayında Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova’nın düzenlediği basın toplantısında Türkiye’de darbe hazırlıklarına ilişkin söylentiler bulunduğunu hatırlatan bir gazeteci, “Moskova’nın 15 Temmuz 2016’daki darbe girişimi sırasında olduğu gibi bu sefer de Ankara’ya yardım edip etmeyeceğini” sordu.
Zaharova soruyu, “Madem o olayı hatırlattınız, ben de bunun (Türkiye’ye yardım etme konusunun) kamuoyuna açık olarak, mikrofonların önünde ya da birilerinin reytingini yükseltmek ya da hoş görünmek için değil, ilgili kanallar aracılığıyla yapıcı bir şekilde yapıldığını hatırlatacağım” diye imalı bir şekilde yanıtladı.
Zaharova, 2022 yılında Kazakistan’daki olaylarla ilgili bir açıklamasında ise 15 Temmuz’a göndermede bulunarak şunları söyledi:
“Hiçbir devlet zor anlara karşı sigortalı değildir. Türkiye de son zamanlarda bunu yaşadı. Hayali olmayan, gerçek dostları Türkiye’yi destekledi, elini uzattı, yardım etti. Bu zayıf anını kullanmaya çalışmadı, dostça yardımdan başka bir şey yapmadı, neden hatırlamıyorsunuz? Türkiye’ye gösterilen ve yapılan dostça yardım, neden Kazakistan’a da yapılmasın?”
Sonuç olarak, Rusya’nın 15 Temmuz öncesi Türkiye’yi uyarıp uyarmadığı dokuz yıldır yanıtı tam olarak bilinmeyen bir soru olarak kaldı.
“Eniştemden öğrendim”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 20 Temmuz 2016’da El-Cezire kanalına yaptığı açıklamada şunları söylemişti:
“Bana eniştem söyledi ama başta inanmak istemedim. Sonrasında istihbarat teşkilatı ve farklı kaynaklardan doğrulandıktan sonra orada ben ve Enerji Bakanı gerekli adımları atarak Dalaman’a hareket ettik. İstanbul’da da bazı sıkıntılarla karşılaştık. Alçak uçuş yapan F-16’ları duyduk ama on binlerce kişinin sokaklara döküldüğünü de gördük. Her şeyi kontrol altına almaya çalıştık. Ondan sonraki sürece yönelik adım attık. 12 saat içerisinde işi kontrolümüz altına aldık. Bu gelişmelerle birlikte de bizler bir şeye çok dikkat ettik. Gezi olaylarında daha önce edinilmiş tecrübelerimiz var, bu değerlendirmenin neticesinde Birinci Ordu Komutanımızın yaptığı açıklama. Ardından savcılarımızın açıklamaları süreci kontrol altına almaya çok yardımcı oldu.”
Rusya’ya şükran
Türkiye’nin Moskova Büyükelçisi Tanju Bilgiç, 15 Temmuz darbe girişimi sırasında Ankara’ya verdiği destekten dolayı Rusya’ya teşekkür etti.
Moskova’da düzenlenen “15 Temmuz 2016 Askeri Darbe Girişimi. Rusya’dan Bir Bakış” başlıklı panelde konuşan Büyükelçi Bilgiç, “15 Temmuz darbe girişimini engellemede halkımızın kazandığı zaferin dokuzuncu yıl dönümü vesilesiyle, bu mücadelenin sonucunda elde edilen demokrasi zaferini bir kez daha anmak için burada toplandık. Ülkemiz tüm milli değerlerimizi hedef alan FETÖ mensuplarının hain bir terör saldırısıyla, kanlı bir darbe girişimiyle karşı karşıya kaldı” dedi.
Bilgiç, “Rusya, tehdidi derhal fark eden ve gerekli önlemleri alan ilk ülkelerden biriydi. Ayrıca, 15 Temmuz darbe girişimini derhal kınayan ve ülkemizi destekleyen ilk ülkelerdendi. Bu bağlamda, Rusya Federasyonu’na ve Rus yetkililere bir kez daha şükranlarımı sunmak istiyorum” diye konuştu.
***
Medya Günlüğü sosyal medya hesapları:
