Bağımsız Rus gazeteciler Anastasya Tenişheva ve Pyotr Kozlov’un, Moskova’nın Afganistan’da iktidarda bulunan Taliban’ı “terörist örgüt” listesinden çıkarmasıyla ilgili olarak Moscow Times gazetesine yazdıkları yazının çevirisi:
“Rusya, Taliban’ı resmen terör örgütleri listesinden çıkardı. Bu adım, Afgan militan grubuyla yıllardır süren pragmatik ilişkilerin ardından bir formalite niteliğinde.
Taliban 2003’ten bu yana Rusya’da yasaklıydı. Ancak geçen hafta Yüksek Mahkeme tarafından alınan karar, uzmanlara göre Taliban yönetiminin resmen tanındığı anlamına gelmiyor. Yine de bu durum, Ukrayna işgalinden sonra geleneksel müttefikleriyle ilişkileri zayıflayan Moskova’nın yeni bölgesel ittifaklara yöneldiğini gösteriyor.
Rusya, Taliban’ın 2021’de ABD ve NATO güçlerinin Afganistan’dan kaotik şekilde çekilmesinin ardından iktidarı ele geçirmesinden bu yana grupla ilişkileri normalleştirme yönünde adımlar attı.
Orta Asya ve İslamcı hareketler uzmanı Ruslan Süleymanov, Moscow Times’a yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Rusya, resmi olarak terör örgütü olarak tanımlamasına rağmen uzun süredir Taliban’la iş birliği yapıyor. Taliban ve diğer İslamcı gruplarla olan iş birliği, Batı ile yürütülen mücadelede Rusya’nın devlet politikası ve propagandasının bir parçası haline geldi. Taliban, Batı etkisine karşı direnişin canlı bir örneği olduğu için, Rusya’nın uluslararası arenada bu tür hareketlerle dayanışma göstermesi önemli.”
Taliban heyetleri, 2022 ve 2024 yıllarında Rusya’nın prestijli St. Petersburg Uluslararası Ekonomi Forumu’na katıldı. Geçen yıl ise Taliban’ın en üst düzey diplomatı, Moskova’da Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile görüşmeler yaptı.
İsmini vermek istemeyen bir Rus hükümeti yetkilisi Moscow Times’a, “Bu karara uzun süredir adım adım ilerliyorduk. Asıl mesele, bu adımın ortaklarımız ve müttefiklerimizle ne kadar uyumlu olduğu. Orta Asya’daki bölgesel ortaklarımızın nasıl tepki vereceğini göreceğiz. Bu, ilişkilerimizde turnusol kâğıdı olacak.” dedi.
Siyasi analist ve Orta Asya uzmanı Arkadiy Dubnov, bu adımı “beklenen ve politik açıdan fırsatçı” olarak nitelendirdi ve Telegram kanalında şunları yazdı:
“Taliban’ı terörist olarak nitelendirmemek, onlara siyasi tanınma vermek anlamına gelmez. Taliban, ekonomik ve pragmatik yollarla teşvik edilmeli ki bu yıllar sürecek bir süreç. Doğuda zaman yavaş akar. Ama Afganistan, Orta Asya’nın ayrılmaz bir parçasıdır.”
Dubnov, Rusya’nın bölgedeki çıkarlarının Kabil ile iş birliği gerektirdiğini vurguladı.
İş birliğinin kilit alanlarından biri de güvenlik.
Rusya, geçen hafta Taliban’a “yürüttükleri askeri operasyonlar” nedeniyle teşekkür etti. Çünkü hem Moskova hem de Taliban, birçok ölümlü saldırının faili olan IŞİD-Horasan’a karşı mücadele ediyor. Bu saldırılar arasında, Mart 2024’te Moskova’da 145 kişinin öldüğü konser salonu katliamı da bulunuyor.
Taliban, Rusya’daki yasağın kaldırılmasını memnuniyetle karşıladı ve Moskova ile Kabil’in “gelecekte güçlü ekonomik ve diplomatik ilişkiler kurmak zorunda olduğunu” belirtti.
Ancak gelişen ilişkilere rağmen, Taliban yaklaşık yirmi yıl boyunca Rusya’da yasal olarak terör örgütü olarak sınıflandırılmaya devam etti ve bu statünün sonuçları oldu.
Bağımsız haber kuruluşu Vyorstka’ya göre, 2016 ile 2025 yılları arasında en az 37 kişi, bu grupla bağlantılı olduğu gerekçesiyle Rusya’da ceza ya da idari yaptırımlarla karşı karşıya kaldı.
Bunların yaklaşık 20’si, sosyal medya veya mesajlaşma platformlarında Taliban sembolleri paylaşmaları nedeniyle para cezası ya da kısa süreli gözaltılarla cezalandırıldı. Nadir bir hoşgörü örneğinde, tanınmış gazeteci Nadejda Kevorkova, Taliban’ı içeren iki sosyal medya paylaşımı nedeniyle “terörü meşrulaştırmak” suçlamasından para cezası alarak serbest bırakıldı.
En az dokuz kişi ise terör propagandası veya teşviki nedeniyle ceza aldı. Bazıları, yüksek güvenlikli cezaevlerinde 12.5 yıla kadar mahkûm edildi.
Ukrayna’nın işgali sonrası, Rusya birçok muhalif ismi “aşırılıkçı ve terörist” listesine ekledi. Bu ünvan, kişinin belirli meslekleri yapmasını, seçime girmesini, medya kurmasını yasaklıyor ve banka hesaplarının dondurulmasına neden oluyor.
Geçen yıl cezaevinde ölen muhalif lider Aleksey Navalnı’nın sürgünde yaşayan ve adı “terörist” listesinde yer alan dostu Ivan Jdanov ironik bir şekilde, “Ben ve Yolsuzlukla Mücadele Vakfı’ndan arkadaşlarım ve daha pek çok insan bu listede. Merak ediyorum, hepimiz Taliban’a katılsak, örgütü tekrar yasaklarlar mı acaba?” diye sordu.
Geçen hafta dört bağımsız gazeteci, Navalnı’nın gruplarıyla bağları olduğu gerekçesiyle 5,5 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Taliban üzerindeki yasağın kaldırılması, Moskova için stratejik bir hamle olabilir. Rusya’nın Afganistan’daki yetkililerle doğrudan ilişki kurabilme kabiliyeti, hem bölgesel ortaklar hem de yeni ABD yönetimi nezdinde koz olabilir.
Siyasi analist Andrey Serenko’ya göre, Rusya’nın Taliban’ı aklama adımının ne tür bir siyasi oyuna hizmet edeceği henüz belli değil:
“Moskova, İran, Çin ve diğerleriyle birlikte Afganistan konusunda bölgesel bir uzlaşıyı yeniden mi canlandırmaya çalışacak? Yoksa Kremlin, ABD-Rusya ilişkilerinde olası bir yeni başlangıç ihtimali çerçevesinde cesur bir adım atıp, Trump yönetimiyle birlikte Afgan oyununa mı girecek?”
Fotoğraf: vk.com
***
Medya Günlüğü sosyal medya hesapları:
