Yeni dönemde ekonomi yönetiminde yapılan değişiklikler sonrasında, Mehmet Şimşek ve TCMB ilk büyük sınavını 22 Haziran’daki faiz kararında verecek. Beklentiler 12 ila 15 puanlık faiz artışı yapılacağı yönünde.
Çiçeği burnunda Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Hafize Gaye Erkan’ın ilk kez katılacağı Para Politikası Toplantısı’ndan (PPK) 26 aylık aranın ardından yüklü bir faiz artışı kararı çıkması bekleniyor.
Mehmet Şimşek’in Hazine ve Maliye Bakanlığı’nı devralırken vaat ettiği ‘rasyonele dönüş’ politikalarına ilişkin yol haritası henüz netleşmiş değil. Bu nedenle gerek yurt içinde gerekse yurt dışında yatırımcılar, Saray’ın şimdilik faiz artırımı politikasını kabul etmiş gözükse de orta ve uzun vadede yeniden ‘rasyonel olmayan’ politikalara dönebileceği endişesi taşıyorlar.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘faiz neden-enflasyon sonuç’ politikası ile Eylül 2021’den itibaren düşürülmeye başlanan politika faizi, aradan geçen dönemde yüzde 19’dan yüzde 8,5’e geriledi. Aynı dönemde enflasyon ise yüzde 21’den yüzde 85’e kadar çıktı.
Tüm dünyadaki faiz artırımı sürecinin aksine, Erdoğan ısrarla faiz indirimi politikasını sürdürürken, yüksek enflasyon nedeni ile ortaya çıkan pahalılık ve gelir adaletsizliği son 1,5 yılın en önemli gündem maddesi haline geldi.
Son açıklanan Mayıs 2023 verilerine göre, baz etkisiyle yüzde 39,6 seviyesine gerileyen enflasyonun yakın gelecekte nasıl şekilleneceği, faiz politikası ile doğru orantılı olacak.
Merkez Bankası’nın yeni başkan Hafize Gaye Erkan yönetiminde ilk faiz toplantısından ne tür mesajlar vereceği merak edilirken, faiz kararı alan PPK’nin 7 üyesinden yalnızca birinin değiştiğine işaret edilerek, bugüne kadar sürdürülen faiz indirimi politikasına geri dönüşte nasıl bir öz eleştiri verileceği de tartışılan konular arasında.
Yeni yönetim sonrasında TCMB’den herhangi bir sözlü yönlendirme yapılmadığı için bu soruya verilen yanıtlar değişiyor.
Ortalama olarak faizin yüzde 8,5’ten yüzde 20 hatta yüzde 25 seviyesine çıkarılabileceği öngörülüyor. Sonraki aylarda da ihtiyaca göre faizin yüzde 30 seviyesine kadar çıkarılabileceği belirtiliyor.
Ancak bir başka bakış açısında göre de TCMB çok daha sert bir faiz artışıyla 22 Haziran’da politika faizini bir anda yüzde 30’lar seviyesine, ardından da yüzde 40’a kadar getirebilir.
TCMB’nin son yayınladığı Piyasa Katılımcıları Anketi’ne göre ise PPK’nin 22 Haziran’daki toplantısından politika faizinde 900 baz puanlık artış kararı çıkacağı tahmin edildi.
Diğer tahminler
ABD merkezli yatırım bankası Morgan Stanley, politika faizinin 11,5 puan artarak yüzde 20’ye çıkmasını bekliyor.
Morgan Stanley ekonomistleri Hande Küçük ve Alina Slyusarchuk, yayımladıkları yatırım notunda, “İlk adımların politika faizinin enflasyon beklentileriyle arasındaki büyük farkı kapamayı hedefleyeceğini düşünüyoruz. Para Politikası Kurulu, enflasyon beklentilerini yönetmeyi hedeflemek amacıyla büyük olasılıkla daha fazla faiz artış sinyali verecek” dedi.
Mayıs ayında enflasyon TÜİK’e göre yüzde 40 olarak gerçekleşti.
ABD merkezli Goldman Sachs bankası ise Merkez Bankası’nın faizi yüzde 40’a çıkarmasını bekliyor.
Reuters’ın ekonomistlerle gerçekleştirdiği anketin medyanına göre ise faizin şimdiki seviyesi olan yüzde 8,5’ten yüzde 20’ye çıkması bekleniyor.
Bloomberg’in anketi de aynı sonucu verirken Merkez Bankası’nın anketine göre beklenti faizin yüzde 17’ye çıkması.
Bank of America ise Merkez Bankası’nın politika faizini yüzde 25’e yükseltmesini bekliyor.
Aralarında Zümrüt İmamoğlu’nun da bulunduğu ekonomistlerin yayımladığı Bank of America Securities raporunda aşağı yönlü bir sürpriz için de alan olduğu aktarıldı.
Raporda daha düşük bir faizin, faiz koridoru ya da daha fazla faiz artışı sinyaliyle desteklenebileceği belirtildi.
Regülasyonlar ve kontrollerin tedrici olarak kaldırılmasının öngörüldüğü raporda, “Kontrolleri kaldıracak tek seferde büyük bir faiz artışını daha az ihtimal olarak görüyoruz” ifadesine yer verildi.
Raporda farklı senaryolar sıralandıktan sonra, “Bize göre ihtimaller daha çok, hızlı yerine kademeli düzeltmeden yana. Faiz artırmadan ek sıkılaşma yapmak için koridor da kullanılabilir” değerlendirmesi yapıldı.
Bloomberg HT’nin haberine göre kurum, TCMB’nin faiz artışlarını yüzde 15-18 gibi düşük bir seviyeden başlatması durumunda mevcut banka faizlerini yakalamak için en az iki faiz artışı daha yapabileceğini öngördü.
Piyasa faizleri nasıl etkilenir?
Ekonomi gazetesi ise faizdeki artışın başta kredi kartı ve kredili mevduat hesabı faizi olmak üzere ihtiyaç ve ticari kredi faizi limitleri ile TCMB’nin fonlama faizini etkileyeceğini aktardı.
Gazeteye göre yapılan hesaplar şu an yüzde 1,36 seviyesinde olan kredi kartı ve kredili mevduat hesabı faizinin politika faizinin yüzde 20’ye çıkması durumunda yüzde 2,36’ya, yüzde 25’e çıkması durumunda ise yüzde 2,81’e yükseleceğini ortaya koyuyor.
İhtiyaç ve ticari kredi faizi limitleri de artarken yüzde 35-40 seviyelerine gelen mevduat faizlerinde değişiklik beklenmiyor.
