Ukrayna güvenlik servisleri, Pazar günü Rus askerî hava üslerine yönelik büyük çaplı bir SİHA saldırısı düzenledi. Cephe hattından binlerce kilometre uzaktaki hedeflere yapılan saldırı, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski’ye göre şimdiye kadarki en uzun menzilli operasyonları oldu. (*)
“Örümcek Ağı” kod adı verilen operasyon için, aylar süren hazırlıklar ve insansız hava araçlarının Rusya topraklarına gizlice sokulmasını gerektirdi.
İşte, Rusya ile Ukrayna arasında İstanbul’da yapılan ateşkes görüşmeleri öncesinde gerçekleşen saldırılara dair bilinenler.
Rusya ne kaybetti?
Ukrayna, saldırılarda büyük hasar verdiklerini iddia etti. Ancak bu zararlar bağımsız olarak doğrulanabilmiş değil.
Ukrayna’nın güvenlik servisi SBU’dan bir kaynak, saldırıların “Ukrayna şehirlerini bombalamak için kullanılan” 41 uçağı hedef aldığını belirtti. Bunlar arasında Tu-95, Tu-22 stratejik bombardıman uçakları ve A-50 erken uyarı ve komuta uçağı da bulunuyor.
Eğer doğrulanırsa, Ukrayna için en önemli kazanım A-50 tipi bir uçağın devre dışı bırakılması olabilir. Bu uçaklar, Rus savaş uçaklarını koordine etmek ve Ukrayna hava savunma füzelerini tespit etmek için kullanılıyor. Rusya’nın hizmette 10’dan az A-50 uçağı olduğu düşünülüyor. Bu, savaşın başlamasından bu yana kaybedilen üçüncü A-50 olur. Diğer ikisi 2024 başında Ukrayna’nın hava savunma füzeleriyle düşürülmüştü.
Rusya artık Tu-95MS ya da Tu-22M3 uçakları üretmiyor. Bu uçaklar, 2.000 km’den fazla menzile sahip 16 adet seyir füzesi taşıyabiliyor.
24 Mayıs gecesi Ukrayna’ya fırlatılan 9 füzeden hiçbiri durdurulamadı. Bu füzelerin yüksek hızı ve manevra kabiliyeti nedeniyle sadece ABD yapımı Patriot veya Fransız-İtalyan yapımı SAMP-T sistemleri ile etkisiz hale getirilebiliyor.
Ukrayna, Mayıs ayı sonunda SAMP-T füzelerinin tükendiğini açıkladı. Kiev, Washington’dan daha fazla Patriot füzesi talep etti. Ancak ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, “açık konuşmak gerekirse elimizde yok” dedi.
ABD, diğer ülkeleri kendi Patriot bataryalarını ve füzelerini Ukrayna’ya göndermeye teşvik ediyor. 10 Mayıs’ta Almanya’nın stoklarından 100 hava savunma füzesini transfer etmesine yeşil ışık yaktı.
Ancak birçok Avrupa ülkesi, bu ekipmanlara kendi savunmaları için ihtiyaç duyduklarından ve kolayca yenilenemeyeceğinden dolayı tereddüt ediyor. Patriot bataryalarının üreticisi Raytheon, yılda sadece 12 batarya ve 740 önleyici füze üretebiliyor (Lockheed Martin ile birlikte).
Rusya Savunma Bakanlığı, Murmansk (Rus Arktik bölgesi) ve Irkutsk (doğu Sibirya) bölgelerindeki hava üslerine yapılan İHA saldırılarının ardından “birkaç uçağın alev aldığını” doğruladı. Yangınların kontrol altına alındığını ve can kaybı olmadığını, bazı şüphelilerin ise “tutuklandığını” açıkladı.
Ukrayna güvenlik servisleri, seyir füzesi taşıyan Rus stratejik bombardıman uçaklarının %34’ünü imha ettiklerini ve saldırının yaklaşık 7 milyar dolarlık hasara yol açtığını iddia etti.
Nasıl yapıldı?
SBU kaynağına göre “Örümcek Ağı” operasyonu bir buçuk yıldan uzun sürede planlandı ve son derece karmaşık lojistik süreçler içerdi.
Ukrayna, 2022’deki işgalden bu yana zaman zaman Rusya içindeki hedeflere İHA saldırıları düzenliyor. Ancak bu sefer kullanılan yöntem farklıydı.
Ukraynalı güvenlik kaynağı, İHA’ların tahta yapılarla gizlenmiş şekilde kamyonlarla Rusya içine sokulduğunu ve bu yapıların uzaktan kumanda ile açılarak İHA’ların fırlatıldığını söyledi.
SBU’nun paylaştığı fotoğraflarda, küçük siyah İHA’ların taşımaya uygun konteynerlerde gizlenmiş olduğu görülüyor.
Rusya Savunma Bakanlığı da İHA’ların Ukrayna’dan değil, hava üslerinin “hemen yakın çevresinden” fırlatıldığını doğruladı.
En uzun menzilli saldırı
Zelenski, operasyonun “muhteşem” sonuçlar verdiğini ve bu saldırının üç yılı aşan savaş sürecindeki “en uzun menzilli operasyon” olduğunu söyledi.
Ukrayna, 117 İHA kullanarak cepheden binlerce kilometre uzaklıktaki bölgeleri vurdu. Oysa daha önce genellikle sınır hattına yakın hedeflere yoğunlaşan saldırılar yapılıyordu.
Ukrayna’nın vurduğunu belirttiği Olenya ve Belaya hava üsleri sırasıyla 1.900 km ve 4.300 km uzaklıkta. İlki Rus Arktik bölgesinde, ikincisi ise doğu Sibirya’da bulunuyor.
Rusya Savunma Bakanlığı, İvanovo, Ryazan ve Çin sınırındaki Amur bölgelerinde yapılan diğer saldırıların ise başarıyla püskürtüldüğünü açıkladı.
Sonuçları ve simgesel anlamı
Saldırının Rus askerî kapasitesi üzerindeki somut etkileri henüz tam olarak belirlenemese de, Ukrayna son haftalarda yoğun hava saldırıları altında ve hava savunma sistemleri yıpranmış durumda.
Rus askeri blog yazarları, bu saldırıdan sonra “Hava Kuvvetleri için kara gün” ifadesini kullandı. Telegram’da Rus ordusuna yakın Rybar hesabı saldırıyı “çok ağır bir darbe” olarak nitelendirdi ve Rus istihbaratının ciddi hatalar yaptığına dikkat çekti.
Finlandiya merkezli Black Bird Group OSINT’ten askeri analist Pasi Paroinen, saldırının başarısının, Rusya’nın hava üslerini yeterince koruyamadığını gösterdiğini ve örneğin korunaklı hangarların eksikliğine işaret ettiğini belirtti.
Norveç Savunma Akademisi’nden uluslararası ilişkiler profesörü Katarzyna Zysk, saldırının İstanbul’daki görüşmeler öncesine denk gelmesinin önemine dikkat çekti:
“Ukrayna, Putin’i müzakere masasına ancak güçlü pozisyondan zorlayabileceğinin farkında. Savaş alanında avantajı varken Putin müzakere ihtiyacını hep reddetti. Bu tür saldırılar, Rusya’nın zayıflıklarını sergileyerek Ukrayna’nın müzakerelerdeki elini güçlendiriyor.”
Zysk ayrıca, bu tür askerî başarıların Trump yönetiminin “yumuşak” diplomatik yaklaşımlarından daha etkili olabileceğini belirtti.
Nottingham Üniversitesi’nden Dan Lomas ise bu saldırıların Rus güvenlik kurumlarında paranoya etkisi yaratacağı görüşünde:
“Ukrayna’nın istihbarat kurumları artık sadece kararlılığa değil, Rusya içinde dahi etkili operasyon yapma kapasitesine sahip. Bu da FSB ve iç güvenlik teşkilatları için uzun vadeli bir psikolojik baskı oluşturuyor: Sırada ne var?”
(*) Moscow Times gazetesinde Charlie Hancock imzasıyla yayınlanan “Operation Spider’s Web: What We Know About Ukraine’s Drone Attack on Bombers Deep Inside Russia” başlıklı yazının çevirisi.
Fotoğraf: Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski (solda) ve SBU Başkanı Vasil Malyuk.
***
Medya Günlüğü sosyal medya hesapları:
