Haziran 2025’te Lahey’de yapılan NATO Zirvesi, yalnızca ittifakın 75. yıl dönümünü değil, aynı zamanda tarihinde belki de en iddialı hedeflerden birinin kabul edildiği bir dönüm noktasını simgeliyor: NATO üyeleri, savunma harcamalarını kademeli olarak yüzde 5 GSYİH düzeyine çıkarmayı taahhüt etti.
Hedefin sembolik gücü açık: Rusya’nın agresif dış politikası, Çin’inPasifik’teki artan askeri etkinliği ve İran, Kuzey Kore gibi rejimlerin nükleer silah potansiyeli göz önüne alındığında, Batı’nın caydırıcılığı artırma ihtiyacı açıkça ortada. Ancak mesele yalnızca siyasi kararlılık değil; ekonomik, toplumsal ve stratejik açıdan bu hedefin uygulanabilirliği ciddi tartışma konusudur.
Bu yazıda, NATO’nun yüzde 5 savunma harcaması hedefinin neden kısa vadede gerçekçi olmadığı çok yönlü verilerle açıklanmakta, çeşitli ülkelerin durumları üzerinden kapsamlı bir analiz sunulmaktadır.
Mevcut Harcama Düzeyi ve Dağılım
2025 yılı itibarıyla NATO’nun toplam 32 üyesi bulunmakta ve her biri gayrisafi yurt içi hasılasının (GSYİH) belirli bir oranını savunma harcamalarına ayırmaktadır. NATO’nun resmi verilerine göre (NATO Defence Expenditure Report, 2025), üye ülkelerin ortalama savunma harcaması oranı yüzde 2,61 seviyesindedir. Bu oran, 2014 Galler Zirvesi’nde belirlenen yüzde 2 hedefinin üzerinde gibi görünse de, dağılım oldukça eşitsizdir ve büyük çoğunluk henüzbuhedefi yeni yeni karşılayabilmiştir.
Zirvedekiler: Doğu Avrupa ve ABD
Polonya: 2025 itibarıyla GSYİH’sinin yüzde 4,12’sini savunmaya ayıran Polonya, NATO içinde en yüksek orana sahip ülkelerden biridir. Bu artış, özellikle Ukrayna savaşının başlamasından sonra savunma sanayisine yapılan yoğun yatırımlarla ilişkilidir. Polonya, aynı zamanda tank, topçu ve hava savunma sistemleri ithalatında da Avrupa lideridir (SIPRI, 2025).
Estonya, Letonya ve Litvanya: Baltık ülkeleri uzun süredir GSYİH’nin yüzde 2,5 ile yüzde 3,3’ü aralığında savunma harcaması yapmaktadır. 2024’te NATO’nun “Enhanced Forward Presence” (Geliştirilmiş İleri Mevcudiyet) programı kapsamında doğrudan Rusya sınırındaki konuşlanmalar nedeniyle bu oranlar daha da yükselmiştir.
Amerika Birleşik Devletleri: yüzde 3,4 oranıyla teknik olarak NATO’nun yüzde 5 hedefine en yakın büyük ekonomidir. Ancak ABD’nin mutlak savunma bütçesi -2025 itibarıyla 886 milyar dolar- dünya genelinde en büyüktür ve NATO harcamalarının yaklaşık yüzde 68’ini tek başına karşılamaktadır. Bu durum, “yük paylaşımı” tartışmalarının başlıca kaynağı olmayı sürdürmektedir.
(Ferdi Güçyetmez, tasam.org)
Makalenin devamını okumak için tıklayın
***
Medya Günlüğü sosyal medya hesapları:
