Tatar gazeteci Leyla Latıpova’nın Moscow Times gazetesinde yayınlanan “Bir gencin hapsedilmesi Çeçenleri birleştiriyor ve Kadirov’un etkisini sınıyor” başlıklı yazısı:
Geçen ay Moskova’daki bir mahkemenin 16 yaşındaki bir Çeçen genci, iki yıl hapis cezasına çarptırmasına Çeçenistan’daki siyasi yelpazedenin her kesimi tepki gösterdi.
2023 yılında sokak kavgasına karıştığı suçlamasıyla yargılanan Müslim Murdiyev’in davası, Çeçen lider Ramazan Kadirov’dan sürgündeki en sert muhaliflerine kadar geniş bir kesimden sempati topladı.
Kadirov’a muhalif bir isim olan insan hakları avukatı Abubakar Yangulbayev, “Bu sadece bir ceza davası değil. Bu dava, Çeçen bir gence yönelik adaletsizliğin ve ayrımcılığın sembolü haline geldi” dedi.
Murdiyev, Moskova’nın kuzeybatısındaki Hodinskoye Polye parkında çıkan bir kavgadan sonra Aralık 2023’te ev hapsine alınmıştı.
Savcılar, Murdiyev ve dört arkadaşının tesadüfen oradan geçen bir kişiye sözlü saldırıda bulunarak kavgayı kasten başlattığını iddia etti. Rusya Soruşturma Komitesi, olayın gençler tarafından kışkırtılan çok sayıda sokak kavgasından sadece biri olduğunu, toplamda sekiz kişinin yaralandığını açıkladı.
Murdiyev ise suçlamaları reddetti, sadece bir arkadaşını koruduğunu, diğer kavgalara hiç karışmadığını söyledi.
Avukat Yangulbayev, “Tüm bunlar, Müslim zor durumdaki insanları savunduğu için oldu. Kamuoyu ve diaspora arasında olay genellikle böyle algılandı” dedi.
Aralık 2024’te Kadirov, Grozni’deki basın toplantısında Murdiyev’in davasına özel olarak değindi ve davayla ilgili her yetkiliyle bizzat görüştüğünü söyledi.
“Kadirov, ‘Murdiev davası, Bastırkin ve Kolokoltsev gibi kişilerin bulundukları konumlarda olmaması gerektiğini gösteriyor” dedi. Kastettiği kişiler, Rusya’nın üst düzey soruşturma yetkilisi Aleksandr Bastırkin ve İçişleri Bakanı Vladimir Kolokoltsev’di.
Kadirov ısrarla, “Onu hapse atmayacaklar. Hiçbir şey yapmayacaklar” dedi.
İki yetkili de bu açıklamaya yanıt vermedi. Kremlin de yorum yapmayı reddetti. Kadirov’un “onu yargılayanları Tanrı cezalandıracak” uyarısına rağmen, Murdiyev yine de bir ceza kampında iki yıl kalmaya mahkûm edildi.
Çeçenistan lideri Ramazan Kadirov
Bağımsız Novaya Gazeta gazetesinin deneyimli Kuzey Kafkasya muhabiri Yelena Milaşina, Kadirov’un soruşturmayı durduramamasını, onun Rus siyasetindeki etkisinin azalmasının yeni bir kanıtı olarak yorumladı.
Ancak diğer uzmanlar farklı bir değerlendirme yaptı.
Kuzey Kafkasya analisti Harold Chambers, “Belki istediği sonucu elde edemedi ama bu davadan yola çıkarak Kadirov’un gücü hakkında kesin bir yargıya varmak için yeterli bilgi yok” dedi.
Yangulbayev’e göre ise Murdiyev’in mahkûm edilmesi, Kadirov’un Moskova ile ilişkisinin aslında hiç değişmediğini gösteriyor. Kadirov, dokunulmaz bir güçlü adam imajını korusa da, hâlâ Moskova’ya bağımlı ve sürekli olarak sadakatini kanıtlamak zorunda.
Yangulbayev, “Eğer bu genç adam bu kadar geniş bir halk desteğine sahip olmasaydı, Kadirov onu ilk kınayan kişi olurdu. Kremlin’e sadakat gösterisi olarak en ağır cezayı o talep ederdi” dedi ve ekledi:
“Kadirov’un bu davaya saplantısı gerçek bir endişeden kaynaklanmıyor. Bu tamamen bir güç gösterisi ve halktan destek arama yolu… Cesur bir genci savunuyor çünkü kamuoyu da olaya aynı yerden bakıyor. Bu, konumunu dengelemek için kullandığı bir araç. Bir eliyle cezalandırıyor, diğeriyle koruyor.”
Kuzey Kafkasya’daki sosyal medya kullanıcıları, “Free Muslim (Müslim’e Özgürlük)” başlıklı hesaplar ve Rus yetkililere hitap eden video mesajlarıyla Murdiyev’e destek verdi.
Murdiyev’in anlattıkları doğru olsa da olmasa da, Kafkasya’dan gelen insanlar için onun tutuklanması, kendi ülkelerinde yaşadıkları sistematik ayrımcılık deneyimlerinin bir doğrulaması gibiydi.
Sosyal aktivist Aset Tasueva, Devlet Başkanı Vladimir Putin’e hitaben çektiği viral bir videoda şunları söyledi:
“Ben 30 yıldır Moskova’da yaşayan bir Çeçen kadınım. Son zamanlarda Moskova ve diğer Rus şehirlerinde adaletin seçici uygulanmasından endişe duymaya başladım. Biz Rusya’nın bir parçasıyız. Biz Çeçen’iz. Rusya’dan başka vatanımız yok. Ama giderek kendimizi yabancı gibi hissetmeye başlıyoruz çünkü her yerde ‘Rusya Ruslar içindir’ deniyor ve bizim kendi ülkemizde ‘göçmen’ olduğumuz söyleniyor.”
Halktan ve Çeçen yetkililerden gelen öfke, Rusya Soruşturma Komitesi’ni Murdiyev’in de karıştığı iddia edilen bir kavgayı gösteren bir video yayımlamaya zorladı.
The Moscow Times tarafından doğrulanamayan videoda, kamera arkasından bir sesin “At onu, Müslim!” diye bağırdığı duyuluyor.
Ancak bu görüntüler, kamuoyunun öfkesini yatıştırmaya da, Kadirov’u sakinleştirmeye de yetmedi.
Çeçenistan Ombudsmanı Mansur Soldayev (solda) ve Müslim Murdiyev
Chambers, “Bu özel davada Kadirov’un ilgisi, Crocus City Hall’de 144 kişinin öldüğü terörist saldırıdan sonra Kafkasya ve Orta Asya kökenliler ile genel olarak Müslümanlara yönelik daha agresif polis uygulamalarından kaynaklanıyor” dedi.
Ancak insan hakları savunucusu Stefania Kulaeva, davaya yalnızca etnik ayrımcılık merceğinden bakmanın hatalı olabileceği uyarısında bulundu.
Kafkasya kökenli, özellikle de Çeçenlerin etnik profil oluşturmaya maruz kaldığını kabul eden Kulaeva, “Bu davada soruşturma ve mahkemenin tutumu, yalnızca diğer benzer gençlerle ilgili davalarla karşılaştırılarak değerlendirilebilir” dedi.
Brüksel merkezli Ayrımcılıkla Mücadele Merkezi (ADC) Memorial uzmanı olan Kulaeva, “Neden bu çocuk üzerinden skandal çıktı da diğerleriyle ilgili çıkmadı? Diğerleri Çeçen olmadığı için mi Kadirov ilgilenmedi? O diğer gençler kimdi?” diye sordu. Davada yargılanan diğer gençler üç buçuk yıla kadar hapisle cezalandırılmıştı.
Her halükârda Kulaeva, Murdiyev’in hikayesinin Rus toplumunun karşı karşıya olduğu diğer önemli meselelere de dokunduğunu düşünüyor, özellikle de savaş döneminde artan sokak şiddeti ve gençlerin küçük suçlar nedeniyle bile hapse atılması.
Rus yetkililer, Ukrayna savaşını veya hükümet politikalarını eleştiren gençleri disipline etmek için hapis cezasını giderek daha fazla kullanıyor.
İnsan hakları örgütü OVD-Info’ya göre, 2023 itibarıyla savaş karşıtı protestolar nedeniyle en az 544 çocuk gözaltına alındı.
Memorial insan hakları grubuna göre, 14 ila 17 yaşları arasındaki en az 56 genç, 2024 Aralık itibarıyla “terörizm” ve “sabotaj” suçlamalarıyla hapisteydi; aynı yıl 166 genç, Rusya’nın “terörist ve aşırılıkçı” listesine eklendi.
Kulaeva, “Hiçbir dönemde bu kadar çok sayıda genç, bu kadar uzun cezalar alarak tutuklanmamıştı. “Rusya’da çocuklar artık çevrimiçi iletişim, hatta özel konuşmalar ya da sosyal medyadaki paylaşımları nedeniyle bile hapse atılıyor. Bu yüzden Murdiyev’in davasını istisnai bir olay olarak görmek zor” diye ekledi.
Manşet fotoğrafı: chechnyatoday.com
İlgili yazılar:
***
Medya Günlüğü sosyal medya hesapları:
