Balıklar için toplama ve çıkarma işlemleri zor görünebilir, özellikle de saymak için parmakları olmadığını düşününce.
Ancak yeni bir araştırma, bazı balıkların basit aritmetik işlemleri yapabildiğini gösteriyor. Almanya’daki Bonn Üniversitesi Zooloji Enstitüsü’nden araştırmacılar ciklet (Pseudotropheus zebra) ve vatoz (Potamotrygon motoro) balıklarını 1 ile 5 arasındaki sayılarla toplama ve çıkarma işlemlerini yapmaları için eğitti. Araştırma, daha önce arılarla yapılan benzer bir deneyin tasarımından ilham alınarak yürütüldü.
Toplamda sekiz ciklet ve sekiz vatozla yürütülen deneylerde balıklar, mavi rengin “bir ekle”, sarının ise “bir çıkar” anlamına geldiğini öğrenmeleri için eğitildi. Eğitim sürecinde balıklara üzerine çeşitli sayılarda şekiller olan görseller gösterildi. Renk ve şekil sayısını ezberlemeleri için balıklara 5 saniye süre verildi. Ardından balıkların iki farklı seçenek arasından doğru olanı seçmeleri beklendi. Örneğin dört mavi şekil gösterildiyse balığın beş şekilli kapıyı tercih etmesi gerekiyordu. Doğru seçim yaptıklarında ödül olarak yiyecek verildi: cikletler için pelet, vatozlar için ise solucan, karides veya midye.
Araştırmacılar, balıkların sadece görsel kalıpları ezberlemediğinden emin olmak için şekillerin boyutlarını ve sayılarını değiştirerek yeni testler uyguladılar. Örneğin üç mavi şekil gösterilen balıklara dört veya beş şekil içeren seçenekler sunuldu. Balıklar, yalnızca büyük sayıya yönelmek yerine tutarlı biçimde “artı bir” kuralını izledi ve 4 şekil gösterilen öğelere yöneldiler. Bu durum, sayı ilişkisini gerçekten kavradıklarını gösterdi.
Sonuçta sekiz cikletten altısı ve sekiz vatozdan dördü eğitimlerini başarıyla tamamladı. Her iki tür de toplama işlemini çıkarmaya göre daha kolay öğrendi. Cikletler daha hızlı öğrense de öğrenme kriterine ulaşmaları için vatozlara göre daha fazla seansa ihtiyaç duyuldu. İlginç şekilde, başarılı olan vatozların sayısı cikletlerinkinden az olsa da bireysel performansları, başarılı cikletlerinkinden daha yüksekti.
Bu çalışma, temel matematik becerilerinin yalnızca memelilere ya da kuşlara özgü olmadığını, bazı balık türlerinin de bu tür bilişsel görevleri başarabildiğini ortaya koyuyor.
(Dr. Kübra Heredağ, bilimgenc.tubitak.gov.tr)
***
Medya Günlüğü sosyal medya hesapları:
