Bazı karınca türleri, yiyecek kaynaklarına ulaşmak veya kolonilerini yeni bir bölgeye taşımak için sıra dışı bir çözüme başvurur: hareketli köprüler. Bu yapılar, karıncaların etkileyici iş birliği ve iletişim becerilerini gösteren en güzel örneklerden biridir.
Eciton hamatum bir ordu karınca türüdür. Bu karıncalar, su birikintileri, çukurlar veya diğer engellerin üzerinden geçmek için birbirlerine tutunarak bir köprü oluşturur. Ancak bu davranış, sadece bu türe özgü değildir. Başka ordu karınca türlerinde de (örneğin Eciton burchellii ve Dorylus orientali türleri) görülür. Karıncaların birbirlerine tutunarak oluşturduğu bu ‘canlı köprüler’, kolonilerinin kolektif zekâsı ve iş birliğiyle ortaya çıkar.
Ordu karıncalar bu sayede yiyecek ararken karşılaştıkları engelleri aşabilir, buldukları yiyecekleri yuvalarına taşıyabilir ya da kolonilerini yeni bir bölgeye güvenle taşıyabilir. Doğada bu tür engelleri aşabilmek, karıncaların yiyecek kaynaklarına veya güvenli yerlere ulaşmasını sağlar.
Karıncaların köprü kurma davranışı, bireysel bir karar değil, koloni içindeki kimyasal ve fiziksel iletişimin bir sonucudur. Karıncalar, feromon (*) adı verilen kimyasal izler bırakarak diğer bireylerin hareketlerini yönlendirir. Feromonlar, karıncaların vücutlarından salgılanan ve çevreye yayılan kimyasallardır. Diğer karıncalar tarafından algılanan bu kimyasallar, onlara hangi yöne gitmeleri gerektiğini gösterir. Bu sayede karıncalar en uygun noktada toplanır ve köprü benzeri yapıları oluşturur.
Faydası ne?
Karınca kolonileri, bu köprülerle hızlı ve güvenli bir şekilde hareket eder. Karıncaların bu yöntemle engelleri aşması, hem enerji tasarrufu sağlar hem de koloni üyelerinin düşmanlara karşı savunmasız kalmasını önler. Özellikle yoğun yağmur dönemlerinde su birikintileri gibi doğal engellerin aşılması, koloninin hayatta kalma şansını artırır. Ayrıca köprülerin varlığı koloninin bir bölgedeki kaynakları daha etkin bir şekilde kullanmasını mümkün kılar.
Karıncaların köprü kurma davranışı, sadece biyologlar için değil, mühendisler ve robotik araştırmacıları için de ilham kaynağı oldu. Karınca köprülerinden ilham alınarak tasarlanan robotik sistemler, toplu hareket ve iş birliği prensiplerine dayanır. Bu küçük canlıların davranışları, doğanın günlük yaşamda karşılaşılan sorunlara birçok çözüm sunduğunu bir kez daha kanıtlıyor.
(Cansu Aydın, bilimgenc.tubitak.gov.tr)
(*) Feromon: Bir birey tarafından vücut dışına salgılanan ve aynı türün diğer üyeleri tarafından algılandığında özel birtakım reaksiyonların oluşmasına neden olan kimyasal bileşenler.
Fotoğraf: ViralHog
***
Medya Günlüğü sosyal medya hesapları:
