Uluslararası Af Örgütü yayımladığı raporda İsrail’in Gazze’de düzenlediği saldırılara destek olan 15 şirketi açıkladı.
Rapor, devletlerin yükümlülüklerini yerine getirmeleri için atması gereken adımları ortaya koyuyor. Bunlar arasında İsrail’in suçlarında rol oynayan veya bu suçlarla doğrudan bağlantılı olan şirketleri yasaklamak, ticari faaliyetlerini sonlandırmak, yatırımları geri çekmek, satın alım ve sözleşmeleri iptal etmek gibi etkili yasa ve yönetmelikler çıkarılması yer alıyor. Ayrıca şirketlere de çağrıda bulunuluyor.
Uluslararası Af Örgütü’nün, İsrail’in hukuksuz işgaline, soykırımına ve diğer uluslararası hukuk suçlarına katkı sağladığını tespit ettiği 15 şirket arasında, çok uluslu ABD şirketleri Boeing ve Lockheed Martin, İsrailli silah şirketleri Elbit Systems, Rafael Advanced Defense Systems ve Israel Aerospace Industries (IAI), Çin şirketi Hikvision, İspanya merkezli demiryolu üreticisi Construcciones y Auxiliar de Ferrocarriles (CAF), Güney Koreli şirketler grubu HD Hyundai, ABD’li yazılım şirketi Palantir Technologies, İsrailli teknoloji firması Corsight ve İsrail devletine ait su şirketi Mekorot yer alıyor.
Çocuklar ölüyor şirketler kâr ediyor
Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Agnès Callamard, söz konusu 15 şirketin sivillerin aç bırakılmasını ve toplu halde öldürülmelerini tasarlayan ve Filistinlileri on yıllardır haklarından yoksun bırakan bir hükümeti ayakta tutmaktan sorumlu olanların yalnızca küçük bir örneği olduğunu hatırlatarak şunları söyledi:
“23 aylık aralıksız bombardıman ve süren soykırım, ayrıcalıklı ticari ilişkiler ve bağışlanamaz olanı göz ardı etmeye hazır devletler ve şirketler tarafından desteklenen sonsuz bir silah ve gözetim ekipmanı tedarikine muhtaç. Buna son verilmeli. İnsan onuru meta değildir. Filistinli anneler, İsrail’in soykırımı altında çocuklarının açlıktan solup gitmesini izlemeye terk edilirken, silah şirketleri ve diğerleri ciddi kâr etmeyi sürdürüyor.
Uluslararası Af Örgütü, dünyanın dört bir yanında herkesi barışçıl eylemlerde bulunmaya çağırıyor. Kamuoyu, devletlerin yükümlülüklerine riayet etmesini ve İsrail’in suçlarına katkıda bulunan ve doğrudan bağlantılı şirketlerden hesap sormasını sağlamak için harekete geçmeli. Devletlerin ve şirketlerin gelirlerinin ölümden, yıkımdan ve Filistinlilerin akıl almaz acılarından kaynaklandığını bilmelerine rağmen bunu göz ardı ederek, insani bedeli her ne olursa olsun iş modellerini sürdürmeyi ve servetlerinin tadını çıkarmayı seçmeleri kabul edilemez. Filistin halkının derin, akla hayale sığmaz acılarının bir dakika daha görmezden gelinmesine izin veremeyiz.”
Boeing’ten bombalar, Lockheed Martin’den F-16’lar
Uluslararası Af Örgütü ismi açıklanan tüm şirketlere yazılı başvuruda bulunarak, İsrail’de ve işgal altındaki Filistin toprağındaki faaliyetlerine ilişkin sorular sordu ve insan hakları ihlalleriyle ilgili kaygılarını dile getirdi. 2025’te yalnızca beş şirket soruları yanıtladı.
Uluslararası Af Örgütü, işgal altındaki Gazze Şeridi’nde gerçekleştirilen hukuka aykırı hava saldırılarında Boeing bombaları ve güdüm kitleri kullanıldığını belgeledi. İsrail ordusu, özellikle Gazze genelinde aralarında çok sayıda çocuğun da bulunduğu onlarca Filistinli sivili öldüren bir dizi ölümcül hava saldırısında muhtemelen “Müşterek Doğrudan Taarruz Mühimmatı” (JDAM) ve GBU-39 “Küçük Çaplı Bombalar” da dahil Boeing yapımı silahlar kullandı.
Lockheed Martin, İsrail Hava Kuvvetleri’nin belkemiği olan ve Gazze’nin bombalanmasında kapsamlı olarak kullanılan F-16’lar ve İsrail’in gittikçe büyüyen F-35 savaş uçağı filosu için parça ve hizmet sağlıyor.
Elbit Systems ile İsrail devletine ait Rafael Advanced Defense Systems ve Israel Aerospace Industries adlı üç büyük İsrailli silah şirketi, İsrail ordusuna her yıl milyarlarca dolarlık askeri ve güvenlik ekipman ve hizmeti tedarik ediyor. Buna gözetim dronları, silahlı insansız hava araçları, hareketli mühimmat ve sınır güvenlik sistemleri de dahil. Uluslararası Af Örgütü’nün ek bilgi talebine yanıt veren tek silah şirketi olan Elbit Systems, “uluslararası toplumun tanıdığı, hakkında bir yaptırım kararı olmayan egemen bir devlete” tedarik sağladığını, dolayısıyla hukuka uygun faaliyet gösterdiğini öne sürdü.
İsrail, Filistinlilere yönelik apartheid sisteminde Hikvision’un gözetim ürünlerini ve hizmetlerini kullanıyor. Corsight da İsrail ordusunun Gazze’ye yönelik saldırısında kullandığı yüz tanıma yazılımının geliştirilmesi ve satışında uzman.
ABD’li yapay zekâ şirketi Palantir Technologies, İsrail ordusuna ve istihbarat servislerine, İsrail ordusunun Gazze’deki faaliyetleriyle bağlantılı yapay zekâ ürünleri ve hizmetleri tedarik ediyor.
Mekorot, Batı Şeria’da su altyapısını ve ağını Filistinlileri ayrımcılığa maruz bırakan ve hukuka aykırı İsrail yerleşimleri yararına işleyen şekilde yöneterek, hukuksuz işgale katkıda bulunuyor. CAF, İsrail yerleşimlerinin genişlemesini kolaylaştıran Kudüs Hafif Raylı Ulaşım projesini desteklerken, HD Hyundai hukuka aykırı yıkımlarda kullanılan ağır makineleri üretip, servis hizmeti sunuyor.
Uluslararası Af Örgütü’nün 2019’da, hukuka aykırı İsrail yerleşimlerinin sürdürülmesine, güçlenmesine ve genişlemesine katkı sağladıklarına dikkat çektiği turizm şirketleri Airbnb, Booking.com, Expedia ve TripAdvisor da hâlâ yerleşimlerde rezervasyon almaya devam ediyor.
Fotoğraf: Ashraf Amra-UNRWA
***
Medya Günlüğü sosyal medya hesapları:
