İsrail’le Arap ülkeleri arasında yıllardır devam eden casusluk savaşlarında adı ön sıralarda yer alan Eşraf Mervan’nın kimin adına ajanlık yaptığı bugün bile tartışmalı bir konu.
Netflix’te 2018’de yayınlanan “Angel” (Melek) dizisine de konu olan Mervan’ın hem İsrail’de hem de ülkesi Mısır’da kahraman ilan edilmesi bilmeceyi daha da karmaşık hale getiriyor. Dizide Mervan’ı Tunus asıllı Hollandalı aktör Marwan Kenzari (manşet fotoğrafı) canlandırıyor.
Dönemin Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdünnâsır’ın kızı Mona ile evli olan Mervan kayınpederini Sovyetler Birliği’nden uzaklaştırarak ABD ile yakınlaşmaya, böylece İsrail’le olan sorunları çözmeye ikna etmeye çalıştı. Evliliğe başından beri karşı olan ve Mervan’ın yükselebilmek için kızıyla evlendiğini düşünen Abdünnâsır güvenmediği damadının önerisini kabul etmedi.
Ancak Abdünnâsır’ın 1970 yılında ölümünün ardından yerini yardımcısı Enver Sedat’ın almasıyla Mervan’ın yıldızı parladı ve Devlet Başkanı’nın özel kaleminin başına getirildi. Hem Sedat’a yakınlığı hem de görevi nedeniyle önemli istihbarata sahip olan Mervan Londra’da İsrail gizli servisi MOSSAD’la ilişki kurdu ve görünüşe göre para için gizli bilgiler vermeye başladı.
Bu sırada, İsrail’in 1967 Savaşı’nda kazandığı toprakları geri almak isteyen Sedat hem savaşa hazırlanıyor hem de Abdünnâsır’dan farklı olarak Tel Aviv üzerinde baskı kurabilmek amacıyla ABD ile yakınlaşmaya çalışıyordu. Mısır ordusu Sina Yarımadası’na karşı sürpriz bir saldırı için hazırlık yapmaya başladı.
MOSSAD’ın “Melek” ve “Babil” kod adlarını verdiği Mervan, İsrailli ajanlara Sedat’ın Sovyet lideri Leonid Brejnev’le görüşmesinin tutanaklarını vererek örgütün güvenini kazanmaya çalıştı. Hazırladığı raporlar İsrail Başbakanı Golda Meir’in masasına kadar ulaşıyordu. Ancak, Sina’daki saldırının tarihi için verdiği istihbaratın iki kez yanlış çıkması MOSSAD’ın ona olan güvenini sarstı.
Yine de Mervan, Mısır ve Suriye öncülüğündeki Arap ülkelerinin İsrail için kutsal bir gün olan Yom Kippur’da saldırıya geçeceği konusunda MOSSAD’ı ikna etmeyi başardı. Ramazan’ın 10. günü olan 6 Ekim 1973 tarihinde Arap ülkeleri Sina ve Golan’da gerçekten de saldırı başlattı. Mervan’ın istihbaratı doğru çıkmıştı ama saldırının başlama saati ile ilgili verdiği bilgi yanlıştı.
25 Ekim’e kadar süren Yom Kippur Savaşı’nda önce Araplar, ardından İsrail başarılar elde etse de çatışmaların çıkmaza girmesinin ardından Birleşmiş Milletler’in çabasıyla ateşkes sağlandı. Savaş, İsrail’le Mısır arasında 1978 yılında Camp David Anlaşması’nın imzalanmasının yolunu açtı. İsrail Sina’dan vazgeçerken Mısır İsrail’i tanıyan ilk Arap ülkesi oldu, Sedat İsrail parlamentosunda konuştu.
Tüm bu gelişmelerde anahtar rol oynayan Mervan ise, 2007 yılında Londra’daki evinin balkonundan şüpheli bir şekilde düşmesi sonucu hayatını kaybetti.
Günümüzde hâlâ yanıtı tam olarak bulunamayan soru ise, Mervan’ın ülkesinin sırlarını para karşılığı İsrail’e satan bir ajan mı yoksa bir plan dahilinde gizli bilgiler sızdıran bir kahraman mı olduğu.
İşin ilginç yanı, Mervan’ın hem İsrail’de hem de ülkesi Mısır’da “kahraman” kabul edilmesi.
Mervan için Kahire’de resmi cenaze töreni düzenlendi, Devlet Başkanı Hüseyin Mübarek, MOSSAD’ı kastederek, gizemli damadın hiçbir gizli servis için çalışmadığını, ülkesine değerli katkılarda bulunduğunu söyledi.
İsrail tarafı ise Mervan’ın MOSSAD için çalıştığında ısrar ediyor.
Netflix’teki dizide bu konu muallakta bırakılıyor.
Manşet fotoğrafı: Netflix
Eşref Mervan fotoğrafları: Independent Türkçe
Benzer yazılar:
