Sovyetler Birliği’nde 1973 yılında kurulan Koma Wetan (Grup Vatan) aynı zamanda rock müziği yapan ilk Kürt grubu olarak biliniyor.
Euroasianet sitesinde Paul Benjamin Osterlund imzasıyla yayınlanan yazıda sonraki yıllarda müzikle uğraşan Kürt gençlere ilham kaynağı olan grubun öyküsü aktarıldı.
Üç Yezidi Kürdü ve bir Ermeni genç tarafından o zamanlar Sovyetler Birliği’nin çatısı altındaki Gürcistan’da kurulan grup devletin de desteğini almayı başardı. Gruba enstrümanlar için hem para yardımında bulunuldu hem de sık sık Gürcü ve Sovyet kanallarına çıkması sağlandı. O dönemde rock müziğin önemli merkezlerinden biri olan Gürcistan’ın başkenti Tiflis’te ülkenin ilk “resmi” rock festivali 1980 yılında düzenlendi.
Kerem Gerdenzeri’nin basgitar çalarak solistliği üstlendiği grupta Rafael Şamil Dasini bateri, Levon Grigori Şahbazyan klavye, Omer Sebri Recevi ise solo gitar çalıyor ve vokal yapıyordu.
Ailesinin köklerinin Kars ve Van’a uzandığını belirten grup üyesi Gerdenzeri, çok sayıda konser verdiklerini ve festivallere katıldıklarını belirterek, “Sovyetler Birliği’nde ve Kürtlerin yaşadığı her yerde tanınıyorduk” dedi.
Gürcü müzik eleştirmeni Kaha Tolordova, grubun o dönemdeki şarkılarında sık sık “Kürdistan”dan söz edilmesinin Sovyet yönetiminde rahatsızlık yaratmadığını söyledi.
Grup ilk ve son albümü olan Baye Payizê (Sonbahar Rüzgârı) için hazırlık çalışmalarına 1979 yılında başladı ancak albümün çıkması 1989 yılını buldu. Kafkasya’daki Kürt şairlerin şiirlerinden esinlenen albüm klasik rock tarzındaydı.
Antropolog Özkan Öztaş Sovyetler Birliği’ndeki Kürt sanatını incelediği kitabında, albümün hem Sovyetlerin dağılma sürecinin başlaması süreciyle hem de Irak’taki Halepçe katliamının yapıldığı günlerde çıktığını yazdı. Koma Wetan albümden elde ettiği geliri Halepçe halkına yardım amacıyla bağışladı.
Sovyetler Birliği’nin 1991 yılı sonlarında dağılması, devlet desteğiyle ayakta durabilen grubun da sonu oldu. Üç grup üyesi başka işlerde çalışmaya başladı, Gendenzeri ise müzik hayatına Moskova’da devam etti.
Koma Wetan kuruluşunun 40. yılını kutlamak amacıyla yeniden bu kez İstanbul’da bir araya geldi ve sahneyi 2004 yılında Hakkari’de kurulan ilk Kürt heavy metal grubu Ferec’le paylaştı.
Ferec üyesi Fuat Taş (Reh), “Koma Wetan bizim için en önemli gruplardan biriydi. İlk Kürt grubu olarak çok sayıda Kürt rock grubunun ortaya çıkmasının yolunu açtı. 1990’larda bir kasetlerini almıştım. İlk dinlediğimde iliklerime kadar hissettim” diyor.
2011 yılında grubun tarihçesini anlatan, yönetmenliğini Halil Fırat Yazar ve Mehmet Hadi Sümer’in yaptığı Bê Wetan (Vatansız) isimli bir belgesel çekildi.
Not: Bu yazı Medya Günlüğü’nde daha önce yayınlanmıştır.
