Sovyetler Birliği’ni yöneten Politbüro’ya yükselen ilk Türk olan Azerbaycan lideri Haydar Aliyev’in 1980’li yıllarda, Ermenistan’dan geçerek Azerbaycan’ı Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’ne ve devamında Türkiye’ye bağlayacak “Zengezur Koridoru” ile ilgili bir plan hazırladığı ortaya çıktı.
1982-87 yılları arasında SSCB Başbakan Birinci Yardımcısı görevinde bulunan Aliyev’in Kremlin İdaresi’ndeki Sekreteri Camal Camalov, Medya Günlüğü’ne yaptığı açıklamada, günümüzde çok tartışılan projenin fikir babasının Haydar Aliyev olduğunu söyledi.
Camalov, “Rahmetli Aliyev’in, SSCB Savunma Bakanı Mareşal Dmitriy Ustinov arası çok iyiydi. İkisi bu konuda bir görüşme yaptı. Aliyev, Ermenistan topraklarından geçerek Azerbaycan’ın Zengilan bölgesinden Nahçıvan’daki Ordubad’a uzanan bir yol inşa edilmesini önerdi. Yolun 1985 yılında yapılması planlanıyordu. İşte bu yol, günümüzde ‘Zangezur Koridoru’ olarak adlandırılıyor” dedi.
Aliyev’in yolun inşa edilmesini çok arzu ettiğini belirten Camalov, “Bu projeyi Mareşal Ustinov ile birkaç kere daha konuştu. Aralarında çok dostane bir ilişki vardı. Hatta dünyaca ünlü Azerbaycan asıllı Sovyet ressamı Tahir Salahov’a 75. yaş gününde Ustinov’un bir portresini de yaptırdı. Mareşal bu hediyeye çok duygulandı” diye konuştu.
Camal Camalov
Ustinov’un 1984 yılında vefat etmesiyle durumun değiştiğini belirten Camalov, “Projeden vazgeçmeyen Aliyev, Ustinov’un yerine gelen Mareşal Sergey Sokolov’u ziyaret ederek konuyu açtı. Aliyev usta bir siyasetçiydi. Projeye askeri lojistik boyutu da katarak Sovyet askeri yönetimine planını beğendirmeyi başardı. Aliyev, Sokolov’a Mareşal Ustinov’un İran sınırı boyunca Astara’dan Nahçıvan’ın Türkiye sınırındaki Sederek bölgesine kadar bir Azerbaycan askeri yolu inşa etmeyi planladığını söyledi” dedi.
Ermenistan istemedi
Yolun, Sovyet askeri birliklerinin hızlı bir şekilde intikali için dört şeritli planlandığını da anlatan Camalov, “Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti yönetimi tüm belgeleri imzaladı. Fakat, Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Azerbaycan’ın Mincivan kasabasından Nahçıvan’ın Ordubad kentine kadar 43 kilometrelik yolun inşasına onay vermedi. Gerekçe de, o bölgedeki verimli tarım arazilerine zarar vermemekti. Ama tabii ki bu büyük bir yalandı” diye konuştu.
Sovyet lideri Leonid Brejnev’in 1982 yılındaki Bakü ziyareti. net-film.ru
Mihail Gorbaçov’un 1985 yılında iktidara gelmesinden sonra koşulların değiştiğini anlatan Camalov, “Bu projeyi o engellemiş olabilir. Çünkü Gorbaçov iktidara gelir gelmez Aliyev’e tavır aldı, ona her konuda engel olmaya çalıştı, sonunda 1987 yılında Aliyev emekliye ayrılmak zorunda bırakıldı” dedi.
ABD’de tedavi gören Haydar Aliyev’in 12 Aralık 2003 tarihinde vefatından kısa süre önce başkanlık koltuğuna oturan oğlu İlham Aliyev son zamanlarda, Türkiye’nin büyük önem verdiği, ABD’nin de yakından ilgilendiği Zengezur Koridoru’nun hayata geçirilmesi için yoğun çaba harcıyor.
Fotoğraf: İlham Aliyev (solda) ve Haydar Aliyev. caliber.az
İlgili yazılar:
***
Medya Günlüğü sosyal medya hesapları:
