Zeytinlik alanlarda madencilik faaliyetlerinin yapılmasının önünü açan kanun teklifi Cumartesi günü Türkiye Büyük Millet Meclis (TBMM) Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaştı.
Muhalefetin, köylülerin ve çevre koruma örgütlerinin protestosuna rağmen kabul edilen teklifin en çok eleştirilen maddesi, zeytinlik alanlarda elektrik üretimi amacıyla yürütülecek madencilik faaliyetlerine kapıyı açması. Bu madde, elektrik üretimine yönelik madencilik faaliyetlerinin, başka alanlarda yapılamaması durumunda, tapuda zeytinlik olarak kayıtlı ya da üzerinde fiilen zeytin bulunan alanlarda yapılabilmesini sağlıyor. Yasada madencilik faaliyeti yürütülecek alanlardaki zeytin ağaçlarının taşınması gerektiği, şirketlerin tesis etmek zorunda oldukları zeytin sahaları, taşınan ve taşınamayan zeytin ağacı sayısının en az iki katı olması gerektiği belirtiliyor. Ancak çevre koruma örgütleri, aynı ekosistemin başka bir yerde kurulmasının çok zor olduğunu, ayrıca işsizliğe, göçe ve yoksulluğa yol açacağı uyarısında bulunuyor.
Yasada genel bir ifadeyle “elektrik üretimi amacıyla yürütülecek madencilik faaliyetinden” söz ediliyor ancak Türkiye’de bazı zeytinlik bölgelerinin altında zengin linyit yatakları bulunduğu biliniyor.
Linyit kömürü, termik santrallerde elektrik üretiminde kullanılıyor. Yeni yasa, “kamu yararı” ve “elektrik üretimi” gerekçesiyle bu kömür yataklarının işletmeye açılabilmesini sağlıyor.
1939 tarihli 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun, Türkiye’deki zeytinliklerin korunmasını anayasal düzeyde güvence altına alıyordu. Bu yasa yıllardır birçok enerji ve sanayi projesine karşı bir çeşit “kırmızı ışık” işlevi görüyordu. Yeni düzenleme, bu koruma çerçevesine ciddi bir istisna getirmiş oldu.
Zeytinlik alanlar jeotermal kaynaklara da yakın olabiliyor. Ancak jeotermal aramalar genelde doğrudan “madencilik faaliyeti” değil, “enerji yatırımı” kapsamında değerlendiriliyor.
Çevre örgütleri, zeytinciler ve bazı hukukçular, yasanın anayasal mülkiyet hakkını ve tarımsal bütünlüğü ihlal ettiği görüşünde.
“Stratejik” madenler
Yapılan son değişikle ulusal güvenlik ve ekonomik refah için yüksek öneme sahip ve iç veya dış etkenler nedeniyle arzı kısıtlanabilecek madenler, “stratejik maden” olarak kabul edilecek.
Bu madenler, Milli Savunma Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ile ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri alınarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından tespit edilecek.
204 milyon ağaç
Gazete Duvar’da yer alan haberde, Türkiye’nin 2024-2025 üretim sezonu sofralık zeytin ve zeytinyağı rekolte verilerine göre, ülke genelinde 204 milyon 437 bin adet zeytin ağacının bulunduğu hesaplandığı belirtiliyor.
Bu ağaçların 171 milyon 913 bini meyve verirken, 32 milyon 524 bini vermiyor. Türkiye geneli ortalaması ağaç başına zeytin danesi 20,9 kilogram. Bu sezon elde edilecek zeytin miktarı toplamı 3 milyon 600 bin ton. Bunun 750 bin tonunu, yemeklik, yani sofralığa ayrılan zeytin oluşturuyor. 2 milyon 850 bin tonu ise yağlığa ayrıldı ve toplam 475 bin ton zeytinyağı elde edildi.
***
Medya Günlüğü sosyal medya hesapları:
