Rusya Ulusal Enerji Güvenliği Fonu ve Finans Üniversitesi uzmanı Stanislav Mitrahoviç, Rusya’nın Türkiye’de kurmayı planladığı doğal gaz merkezi projesinde hâlâ çok sayıda belirsizlik bulunduğunu söyledi.
Rus BFM radyosuna konuşan Mitrahoviç, İngiliz Reuters Ajansı’nın “Anlaşmazlıklar, Rusya’nın Türkiye’deki gaz merkezi planını geciktiriyor” başlıklı haberini değerlendirdi. Söz konusu haberde, Rusya’nın Türkiye’de kurmayı planladığı gaz merkezinde taraflar arasında yönetiminin kimde olacağı konusunda görüş ayrılıkları yaşandığı ileri sürülmüştü.
Mitrahoviç “Bu merkez, daha önce Ukrayna-Belarus üzerinden geçen gazın Türkiye’ye aktarılmasını sağlamak amacıyla düşünülmüştü. Gazın kaynağı belli olmayacak. Yani merkezde, Azerbaycan, İran, Türkmenistan ya da başka bir ülkenin gazı da olabilir. Daha önce başka rotalardan geçen gaz Türk merkezinden geçirilirse, o zaman teorik olarak Avrupa ile arzın yeniden sağlanması konusunda anlaşmak mümkün. Türk merkezinin ana fikri bu” dedi.
Başka bir seçenek bulunduğunu da belirten Mitrahoviç, “Yani Türkiye’ye yeni bir boru inşa etmek ve bunun üzerinden satmak yerine sadece Rusya, Türkiye ve Azerbaycan’ın katılımıyla takas işlemlerine girmek de söz konusu olabilir. Diyelim ki Rusya Türkiye’ye veya Azerbaycan’a gaz gönderdi, onlar da Avrupa’ya sattı. Böylece Rusya’nın ihracatı nominal olarak artar. Tabii fiyatlandırmanın nasıl yapılacağı konusu da var” diye konuştu.
Reuters’in haberinin doğru olabileceğini belirten Mitrahoviç, gaz merkeziyle ilgili görüş ayrılığının belki de aslında çok derin olmadığını ancak “Tahıl Anlaşması”, Libya, Suriye, Ukrayna ve diğer konulardaki anlaşmazlıklar nedeniyle Türk tarafının konuyu özellikle abartmış olabileceğini öne sürdü.
Rus uzman, “Her halükarda, gazın yeniden satışına ve bu merkezdeki satışlara ilişkin genel mekanizmalar ve fiyatlandırma ile ilgili sorunlar çözülse bile, başka sorular ortaya çıkacak. Mesela, birkaç milyar değil, on milyarlarca metreküplük büyük hacimler satmak istiyorsak, o zaman mutlaka Karadeniz’in dibinden Türkiye’ye yeni bir boru çekmemiz gerekecek” dedi.
Daha önce Rusya olarak böyle bir şey yapmadıklarını belirten Mitrahovin, “Hem Mavi Akım hem de Türk Akımı yabancılar tarafından inşa edildi. Dolayısıyla Türkiye’de bir gaz merkezi kurma fikri ilginç ve buna neden ihtiyaç duyulduğu açık ama çok fazla belirsizlik var” dedi.
Ukrayna krizi nedeniyle Avrupa Birliği üyesi ülkelerin enerji alanında yaptırımlarına hedef olan Moskova kendisinden gaz almak isteyen ülkelere Türkiye üzerinden ulaşmak istiyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, bu amaçla Türkiye’de bir gaz merkezi kurulması önerisini geçen yıl gündeme getirmişti. Rusya şu anda Türkiye’ye gazı Mavi Akım ve Türk Akımı boru hatlarıyla gönderiyor. Türk Akımı’na verilen gaz, Macaristan, Yunanistan, Bosna Hersek, Romanya ve Sırbistan’a iletiliyor.
Bazı Batılı ülkeler Türkiye’de kurulacak merkezde Rus gazının başka kaynaklardan gelen gazla karıştırılabileceğini, bunun da Rusya’ya gaz ihracatını gizleme olanağı sağlayacağını öne sürüyor.
Fuad Safarov, Moskova
